پیوند یونی چیست؟

همانطور كه می دانید اتمها دارای الكترون و پروتون می باشند. بعضی از اتمها تمایل دارند كه الكترون خود را از دست بدهند. با توجه به اینكه الكترون دارای بار منفی و پروتون دارای بار مثبت می باشد و در حالت عادی تعداد الكترونها با پروتونها برابر می باشد و یا به عبارت دیگر تعداد بار + با بار – اتم برابر می باشد بنابراین وقتی یك الكترون از اتمی كنده می شود آن اتم دارای بار مثبت می شود. همچنین اتمهایی هستند كه تمایل دارند الكترون دریافت كنند كه در اینصورت دارای بار – می شوند. با قرار گرفتن اتمهای دارای بار- در كنار اتمهای با بار + ، پیوندی بین این اتمها بوجود می آید كه به پیوند یونی معروف است.

پیوند یونی نوعی از پیوند شیمیایی است که برپایه نیروی الکترواستاتیک بین دو یون با بار مخالف شکل می‌گیرد.

 

واکنش شیمیایی چیست ؟

واکنش شیمیایی:( Chemical reaction)‏ فرآیندی است که در آن ساختار ذره‌های تشکیل دهنده مواد اولیه دچار تغییر می‌شود؛ یعنی طی آن یک یا چند ماده شیمیایی به یک یا چند ماده شیمیایی دیگر تبدیل می‌شود.

انواع تغییرات مواد :

تغییراتی که در واکنشی بر روی مواد واکنش‌دهنده صورت می‌گیرد، بطور کلی به دو نوع تغییرات فیزیکی  و شیمیایی تقسیم می‌شوند.

تغییرات فیزیکی

در تغییرات فیزیکی فقط حالت فیزیکی ماده تغییر می‌یابد نه ساختار ذره‌های تشکیل دهنده ماده. بنابراین تغییرات همه حالات ماده مانند ذوب،انجماد، تبخیر، میعان، تصعید و چگالش و   همچنین انحلال نمکها     و بازها در آب، تغییر فیزیکی هستند.

تغییرات شیمیایی

در تغییرات شیمیایی اتصال اتمها به یکدیگر و آرایش الکترونی آن‌ها در واکنش دهنده‌ها تغییر می‌یابد. البته در یک واکنش شیمیایی، اتم‌ها نه بوجود می‌آیند و نه از بین می‌روند و تنها ترکیب، تجزیه یا بازآرایی می‌شوند. واکنش شیمیایی بیان یک تغییر شیمیایی است که ممکن است با آزاد کردنانرژی به صورت گرما، نور یا صوت همراه باشند و تولید گاز، تشکیل رسوب یا تغییر رنگ در پی داشته باشند.

همان طور که در پیش گفته شد، در تغییر شیمیایی ماهیت شیمیایی مواد تغییر می‌یابد و فرآورده‌های جدید با خواص متفاوت از مواد اولیه تولید می‌شود. بنابراین پدیده‌های زیر نمونه‌هایی از تغییرهای شیمیایی هستند:

·         سوختن انواع سوخت‌ها. مانند بنزین، نفت، گاز طبیعی و... در مجاورت هوا

·         زنگ زدن فلزات

·         رسیدن میوه

·         پختن غذا

·         فساد مواد

·         سفت شدن تدریجی سیمان

عوامل مؤثر بر سرعت یک واکنش به صورت زیر است:

1 ) خواص خود واکنش دهنده ها     2 )  اندازه ذرات واکنش دهنده ها

 

3 ) غلظت واکنش دهنده ها            4 )  فشار واکنش دهنده های گازی                     5 )  کاتالیست ها

فشارهوا چيست؟

فشار هوا ناشی از ضربات مولكول های هوا بر هر سطحی است كه در مجاورت هوا قرار دارد.بنابراین،هرچه تعداد ضرباتی كه به واحد سطح می خورد بیش تر باشد،به همان نسبت فشار هوا هم بیشتر می شود.به عنوان مثال اگر ظرف بسته ای را  حرارت دهیم،به علت افزایش دمای هوا،سرعت حركت مولكول های آن بیش تر می شود و با وجودی كه تعداد مولكول های هوای درون ظرف ثابت باقی می ماند،اما به علت افزایش سرعت مولكول ها تعداد ضرباتی كه دیواره می زنند زیادتر می شود و بنابراین فشار هوای درون ظرف افزایش میابد.

در هواشناسي منظور از فشار هوا وزن ستون هواست كه به هر نقطه وارد مي شود.

فشار هوا را چطور مي توان اندازه گيري كرد؟

را ههاي مختلفي براي اندازه گيري فشار هوا وجود دارد كه در ادامه به یک  نوع مهم و پر كاربرد از آنها اشاره خواهيم كرد.

اندازه گيري فشار هوا به كمك ستون مايع:

در اين روش لوله اي را كه يك سر آن باز و يك سر ديگر آن بسته است روي يك ظرف محتوي مايع مورد نظر به صورت وارونه قرار مي دهيم در اين حالت فشار هواي وارد بر سطح مايع باعث بالا رفتن محلول درون لوله خواهد شد با توجه به اين كه در مايعات فشار در تمام نقاط يكسان است پس فشار هواي وارد بر سطح مايع يا به عبارتي وزن ستون هوا با فشار ستون مايع يا به عيارتي وزن ستون مايع برابر خواهد بود . اين اساس سنجش فشار هواست . بسته به اين كه مايع انتخابي چه باشد ارتفاع ستون متفاوت خواهد بود. از آنجا كه جيوه مايعي است كه چگالي بالايي دارد به عنوان مايعي مناسب براي سنجش فشار به صورت استاندارد درآمد و واحد ميليمتر جيوه نيز به عنوان يكي از واحد هاي فشار پذيرفته شد. در صورتي كه مايع فشار سنج از جيوه باشد در سطح درياي آزاد ارتفاع ستون جيوه تقريبا 760 ميليمتر خواهد بود. از ديگر واحدهاي كاربردي در هواشناسي ميلي بار يا هكتو پاسكال است كه فشار هوا در سطح دريا تقريبا 1013 هكتو پاسكال است.

 

اگر به جاي جيوه از مايع ديگري مثلا آب استفاده بشود ارتفاع ستون آن چندين متر خواهد بود كه براي عمل اندازه گيري مناسب نيست.

ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎﯼ ﺁﺑﯽ ﺣﺎﻭﯼ ﯾﻮﻥ ، ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﺴﯿﺘﻪ ﺭﺍ ﻫﺪﺍﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ . ﺁﺏ ﺧﺎﻟﺺ ، ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺟﺰﺋﯽ ﯾﻮﻧﯿﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺭﺳﺎﻧﺎﯼ ﺿﻌﯿﻔﯽ ﺍﺳﺖ . ) 2H2O→H3O+(aq)+OH-(aq ﻣﺎﺩﻩ ﺣﻞ ﺷﺪﻩ ﯾﮏ ﻣﺤﻠﻮﻝ ﺁﺑﯽ ﮐﻪ ﺭﺳﺎﻧﺎﯾﯽ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺁﻥ ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ﺁﺏ ﺧﺎﻟﺺ ﺍﺳﺖ، ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ . ﯾﮏ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﮐﺎﻣﻞ ﯾﺎ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺟﺰﺋﯽ ﺩﺭ ﺁﺏ ﯾﻮﻧﯿﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ . ﻣﻮﺍﺩ ﺣﻞ ﺷﺪﻩ ﮐﻮﻭﺍﻻﻧﺴﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻠﻮﻝ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﺭﺳﺎﻧﺎﯾﯽ ﺣﻼﻝ ﺭﺍ ﺯﯾﺎﺩ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ. ﺍﯾﻦ ﻧﻮﻉ ﻣﻮﺍﺩ ، ﻏﯿﺮ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ . ﺩﺭ ﺿﻤﻦ ، ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺩﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎﯼ ﻗﻮﯼ ﺍﯾﻦ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﺤﻠﻮﻝ ﺁﺑﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﮐﺎﻣﻼ ﯾﻮﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﺯ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎﯼ ﻗﻮﯼ ، ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ } NaCl ، MgSO4 ، Na2SO4 ، K3{Fe(CN)6 . ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎﯼ ﺿﻌﯿﻒ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎﺕ ﮐﻮﻭﺍﻻﻧﺴﯽ ﻗﻄﺒﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻠﻮﻝ ﺁﺑﯽ ، ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﺎﻗﺺ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﺭﺳﺎﻧﺎﯾﯽ ﯾﮏ ﻣﺤﻠﻮﻝ 1M ﺍﺯ ﯾﮏ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﺿﻌﯿﻒ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺭﺳﺎﻧﺎﯾﯽ ﻣﺤﻠﻮﻝ 1m ﺍﺯ ﯾﮏ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﻗﻮﯼ ﺍﺳﺖ . ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﺯ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎﯼ ﺿﻌﯿﻒ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ CH3COOH ، NH3 ﻭ HgCl2 . ﺻﻌﻮﺩ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮﺵ ﻭ ﻧﺰﻭﻝ ﻧﻘﻄﻪ ﺍﻧﺠﻤﺎﺩ ﺻﻌﻮﺩ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮﺵ ﻭ ﻧﺰﻭﻝ ﻧﻘﻄﻪ ﺍﻧﺠﻤﺎﺩ ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎﯼ ﺭﻗﯿﻖ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻌﯿﻦ ، ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺯ ﺻﻌﻮﺩ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮﺵ ﻭ ﻧﺰﻭﻝ ﻧﻘﻄﻪ ﺍﻧﺠﻤﺎﺩ ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎﯼ ﻏﯿﺮ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻏﻠﻈﺖ ﺍﺳﺖ. ﭼﻮﻥ ﯾﮏ ﻣﻮﻝ NaCl ، ﺷﺎﻣﻞ 2 ﻣﻮﻝ ﯾﻮﻥ ﺍﺳﺖ ) ﯾﮏ ﻣﻮﻝ Na+ ﻭ ﯾﮏ ﻣﻮﻝ Cl- ( ﻭ ﺧﻮﺍﺹ ﻏﻠﻈﺘﯽ ﺑﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺫﺭﺍﺕ ﺣﻞ ﺷﺪﻩ ، ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺁﻧﻬﺎ ، ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ، ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺩﺍﺭﯾﻢ ﮐﻪ ﻧﺰﻭﻝ ﻧﻘﻄﻪ ﺍﻧﺠﻤﺎﺩ ﻣﺤﻠﻮﻝ 1m NaCl ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻧﺰﻭﻝ ﻧﻘﻄﻪ ﺍﻧﺠﻤﺎﺩ ﯾﮏ ﻣﺤﻠﻮﻝ 1m ﺍﺯ ﯾﮏ ﻏﯿﺮ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﺑﺎﺷﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺩﺍﺭﯾﻢ ﮐﻪ ﻧﺰﻭﻝ ﻧﻘﻄﻪ ﺍﻧﺠﻤﺎﺩ ﯾﮏ ﻣﺤﻠﻮﻝ K2SO4 ) ﺷﺎﻣﻞ 3 ﻣﻮﻝ ﯾﻮﻥ ﺑﻪ ﺍﺯﺍﯼ ﻫﺮ ﻣﻮﻝ K2SO4 ( ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻌﯿﻦ ، ﺳﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻧﺰﻭﻝ ﻧﻘﻄﻪ ﺍﻧﺠﻤﺎﺩ ﯾﮏ ﻣﺤﻠﻮﻝ ﻏﯿﺮ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ) ﮐﻪ ﻣﺎﺩﻩ ﺣﻞ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﻪ ﯾﻮﻥ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ( ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎﺷﺪ. " ﺁﺭﻧﯿﻮﺱ" ﺩﺭ 1887 ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﺩﺍﺩﻩﻫﺎ ﻭ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﺁﺯﻣﺎﯾﺸﻬﺎﯼ ﺭﺳﺎﻧﺎﯾﯽ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ، »ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎ « ﺭﺍ ﺍﺭﺋﻪ ﮐﺮﺩ . ﺻﻌﻮﺩ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮﺵ ﻣﺤﻠﻮﻝ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﺴﺒﯽ ، ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺻﻌﻮﺩ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮﺵ ﻣﺤﻠﻮﻝ ﻏﯿﺮ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﯾﻂ ﺗﺴﺎﻭﯼ ﻏﻠﻈﺖ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ ﺁﺯﻣﺎﯾﺶ ﻭﯾﮋﻩ ﯾﮏ ﻻﻣﭗ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻭ ﺩﻭ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﺩ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻇﺮﻓﯽ ﺣﺎﻭﯼ ﺁﺏ ﻣﻘﻄﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﺑﻄﻮﺭ ﻣﺘﻮﺍﻟﯽ ﻣﯽﺑﻨﺪﯾﻢ ﻭ ﺳﭙﺲ ﮐﻠﯿﺪ ﻭﺻﻞ ﻣﺪﺍﺭ ﺭﺍ ﻣﯽﺯﻧﯿﻢ . ﻻﻣﭗ ﺭﻭﺷﻦ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ، ﺯﯾﺮﺍ ﺁﺏ ﻣﻘﻄﺮ ﻋﻤﻼ ﺭﺳﺎﻧﺎﯼ ﺟﺮﯾﺎﻥ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻧﯿﺴﺖ. ﻓﻘﻂ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺎﭼﯿﺰﯼ ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﻬﺎ ﺩﺭ ﺁﺏ ﻣﺤﻠﻮﻟﻨﺪ، ﺩﺭﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎﯼ ﺁﺏ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ. ﺣﺎﻝ ﻗﺪﺭﯼ ﺷﮑﺮ ﺩﺭ ﺁﺏ ﻣﯽﺭﯾﺰﯾﻢ . ﻣﺤﻠﻮﻝ ﻧﺎﺭﺳﺎﻧﺎ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ . ﺍﯾﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎﯼ ﺷﮑﺮ ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ﺍﻧﺤﻼﻝ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻧﺸﺪﻩﺍﻧﺪ. ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺷﮑﺮ ، ﮐﻤﯽ ﻧﻤﮏ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻗﻄﺮﻩ ﺍﯼ ﺍﺳﯿﺪ ﮐﻠﺮﯾﺪﺭﯾﮏ ﺣﻞ ﮐﻨﯿﻢ، ﻻﻣﭗ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ . ﻣﺤﻠﻮﻝ ﺁﺑﮑﯽ ﻧﻤﮏ ، ﺭﺳﺎﻧﺎﯼ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﺴﯿﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺭﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ. ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺁﺯﻣﺎﯾﺶ ﻻﻣﭗ ﻓﻘﻂ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺟﺮﯾﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻭﺳﯿﻠﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮔﯿﺮﯼ ﻋﻮﺽ ﮐﺮﺩ. ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﺍﻧﺤﻼﻟﯽ ﺁﺭﻧﯿﻮﺱ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺍﻧﺤﻼﻝ ﺭﺍ » ﺁﺭﻧﯿﻮﺱ« ) S.Arrhenius( ﻓﯿﺰﯾﮑﺪﺍﻥ ﻭ ﺷﯿﻤﯿﺪﺍﻥ ﺳﻮﺋﺪﯼ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺩﺍﺩ . ﺍﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻤﺎﯾﺰ ﺑﯿﻦ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎ ﻭ ﻏﯿﺮ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎ ﻭ ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﺪ ﻣﺤﻠﻮﻝ ﺁﺑﮑﯽ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎ ﺭﺳﺎﻧﺎﻫﺎﯼ ﺧﻮﺏ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﺴﯿﺘﻪﺍﻧﺪ، ﺁﺯﻣﺎﯾﺶ ﺯﯾﺮ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩ: ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺍﺟﺴﺎﻣﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎﯾﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﺗﻤﻬﺎﯼ ﺑﺎﺭ ﺩﺍﺭ ﻣﺜﺒﺖ ﻭ ﻣﻨﻔﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﺍﻧﺪﺭﮐﻨﺶ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻋﺎﻣﻞ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ. ﻧﯿﺮﻭﯼ ﺍﻧﺪﺭﮐﻨﺶ ﺑﯿﻦ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺎ ﮔﺬﺭﺩﻫﯽ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ) ε=81 ﺑﺮﺍﯼ ﺁﺏ ( ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﭘﯿﻮﻧﺪﯼ ﯾﻮﻥﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﻟﮑﻮﻝ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺿﻌﯿﻒ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻫﺎﯼ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﻮﻧﻬﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺿﻌﯿﻒ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ، ﺑﻪ ﺫﺭﺍﺕ ﺑﺎﺭﺩﺍﺭ ، ﯾﻮﻧﻬﺎ ، ﺷﮑﺴﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﺑﻮﻗﻮﻋﺎﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ) ﺑﻪ ﺍﻧﮕﻠﯿﺴﯽ: electrolyte ( ﻣﺎﺩﻩٔ ﺣﻞﺷﺪﻩ ﯾﮏ ﻣﺤﻠﻮﻝ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺭﺳﺎﻧﺎﯾﯽ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺁﻥ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺣﻼﻝ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﺍﺳﺖ. ﺍﯾﻦ ﻧﻮﻉ ﻣﺎﺩﻩٔ ﺣﻞﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﻣﺤﻠﻮﻝ ) ﺗﻤﺎﻡ ﯾﺎ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﺁﻥ ( ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﯾﻮﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ. ﺍﺧﺘﻼﻻﺕ ﺁﺏ ﻭ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺁﺏ ﻭ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎﯼ ﺑﺪﻥ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﻣﻬﻤﯽ ﺩﺭ ﻋﻤﻠﮑﺮﺩ ﺻﺤﯿﺢ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺧﺘﻼﻻﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯿﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ﻭ ﺣﺘﯽ ﮐﺸﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ. ﯾﻮﻧﻬﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪﺩﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﯿﺪﺭﻭﮊﻥ ) PH ( ، ﺳﺪﯾﻢ، ﭘﺘﺎﺳﯿﻢ، ﮐﻠﺴﯿﻢ، ﻓﺴﻔﺎﺕ، ﻣﻨﯿﺰﯾﻢ، ﺁﻫﻦ ﻭ ... ﺩﺭ ﺧﻮﻥ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮔﯿﺮﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪ . ﺍﻧﺪﺍﻣﻬﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪﺩﯼ ﺩﺭ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺁﺏ ﻭ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎ ﺩﺧﯿﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻠﯿﻪ، ﺭﯾﻪ، ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﮔﻮﺍﺭﺵ، ﺭﯾﻪ، ﻏﺪﺩ ﻋﺮﻕ ﻭ ... ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﯽ ﺍﺯ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺁﺏ ﻭ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎ ﺩﺭ ﺑﺪﻥ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻠﯿﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﺩ . ﺍﺧﺘﻼﻻﺕ ﺁﺏ ﻭ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﺍﺧﺘﻼﻻﺕ ﺁﺏ ﻭ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺍﻓﺰﺍﯾﺶ ﯾﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺍﺳﯿﺪﻫﺎ ﻭ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎﯼ ﻣﺎﯾﻊ ﻣﯿﺎﻥ ﺑﺎﻓﺘﯽ ﻭ ﺧﻮﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ . ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﺧﺘﻼﻻﺕ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﯽ ﻫﯿﭙﻮﻧﺎﺗﺮﻣﯽ، ﻫﺎﯾﭙﺮﻧﺎﺗﺮﻣﯽ، ﻫﺎﯾﭙﺮﮐﺎﻟﻤﯽ ﻭ ﻫﯿﭙﻮﮐﺎﻟﻤﯽ، ﺍﺳﯿﺪﻭﺯ ﻭ ﺁﻟﮑﺎﻟﻮﺯ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ . ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﮐﻠﯿﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮﺩ ﺳﺎﯾﺮ ﺩﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﻧﯿﺰ ﺩﺭ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺁﺏ ﻭ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﺑﺪﻥ ﻣﻮﺛﺮ ﺍﺳﺖ ﻣﺜﻼ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺗﻨﻔﺲ ﺳﺮﯾﻊ ) ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺻﻌﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﺭﺗﻔﺎﻋﺎﺕ ﯾﺎ ﻣﺴﻤﻮﻣﯿﺖ ﺑﺎ ﺁﺳﭙﯿﺮﯾﻦ ( ﻣﺎ ﺁﻟﮑﺎﻟﻮﺯ ﺩﺍﺭﯾﻢ ﯾﺎ ﺩﺭ ﺍﺳﻬﺎﻝ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺮﺍﻍ ﺷﺪﯾﺪ ﻣﺎ ﺍﺳﯿﺪﻭﺯ، ﻫﯿﭙﻮﮐﺎﻟﻤﯽ ﻭ ﺍﺧﺘﻼﻝ ﺁﺏ ﻭ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﺩﺍﺭﯾﻢ. ﻋﻼﺋﻢ ﻭ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﻋﻼﺋﻢ ﺍﯾﻦ ﺍﺧﺘﻼﻻﺕ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻧﻮﻉ ﺍﺧﺘﻼﻝ ﺩﺍﺭﺩ . ﺟﺴﺘﺎﺭﻫﺎﯼ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺍﺳﯿﺪﻭﺯ ﺁﻟﮑﺎﻟﻮﺯ ﺩﯾﺪ ﮐﻠﯽ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ، ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺭﺳﺎﻧﺶ ﯾﻮﻧﯽ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺰ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺳﺎﺩﻩ ﺍﯼ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ . ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎﯼ ﻣﺤﻠﻮﻝ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻧﺤﻼﻝ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺧﻨﺜﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﭘﺲ : • ﯾﻮﻥﻫﺎﯼ ﺩﺍﺧﻞ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﺍﺯ ﮐﺠﺎ ﻣﯽﺁﯾﻨﺪ؟ • ﺁﯾﺎ ﺍﯾﻦ ﯾﻮﻧﻬﺎ ﺑﻌﻠﺖ ﻣﯿﺪﺍﻥ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺷﺪﻩ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؟ • ﺁﯾﺎ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻭ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﻣﺪﺍﺭ ﺩﺭ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ؟ ﻭ ﺳﺌﻮﺍﻻﺕ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﻮﺩ . ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎ ﺑﻪ ﯾﻮﻥﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺟﺮﯾﺎﻥ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ . ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ، ﺍﮔﺮ ﻣﻮﻟﮑﻮﻝﻫﺎ ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﻣﯿﺪﺍﻥ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ، ﻭﺟﻮﺩ ﺷﺪﺕ ﻣﯿﺪﺍﻥ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻣﯿﻨﯿﻤﻤﯽ ﺩﺭ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﻻﺯﻡ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻫﺎﯼ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ، ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺰ ﺭﺍ ﺷﺮﻭﻉ ﮐﻨﺪ. ﻭﻟﯽ ﺁﺯﻣﺎﯾﺶ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﻃﻮﺭ ﻧﯿﺴﺖ ﻭ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺷﺪﺕ ﻣﯿﺪﺍﻥ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺣﺘﯽ ﺟﺰﺋﯽ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺰ ﺷﺮﻭﻉ ﻣﯽﺷﻮﺩ . ﺍﯾﻦ ﺍﻣﺮ ﺭﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﻣﺜﻼ ﺑﺎ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻥ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺰ ﺳﻮﻟﻔﺎﺕ ﻣﺲ ﺑﺎ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﺩﻫﺎﯼ ﻣﺴﯽ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮﺩ. ﺍﯾﻦ ﻭﻗﺘﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻗﻄﺒﺶ ﺁﺏ ﺍﺳﯿﺪ ﺩﺍﺭ ، ﺍﻏﺘﺸﺎﺷﯽ ﺩﺭ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﺁﺯﻣﺎﯾﺶﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻧﻮﻉ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﯾﻮﻧﻬﺎ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺒﻮﺭ ﺟﺮﯾﺎﻥ ، ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭ ﻓﺮﺍﯾﻨﺪ ﺍﻧﺤﻼﻝ ﺟﺴﻢ ﺑﻮﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﯾﻨﺪ . ﺗﺸﮑﯿﻞ ﯾﻮﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ﺍﻧﺤﻼﻝ ﺑﻪ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺍﺳﺖ . ﺍﻧﺤﻼﻝ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﯾﻮﻧﻬﺎ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻧﯿﺴﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﺩﻟﯿﻞ ﻫﻤﻪ ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎ ، ﺭﺳﺎﻧﺎﯼ ﺟﺮﯾﺎﻥ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ . ﺁﺯﻣﺎﯾﺶ ﻭﯾﮋﻩ ﯾﮏ ﻻﻣﭗ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻭ ﺩﻭ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﺩ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻇﺮﻓﯽ ﺣﺎﻭﯼ ﺁﺏ ﻣﻘﻄﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﺑﻄﻮﺭ ﻣﺘﻮﺍﻟﯽ ﻣﯽﺑﻨﺪﯾﻢ ﻭ ﺳﭙﺲ ﮐﻠﯿﺪ ﻭﺻﻞ ﻣﺪﺍﺭ ﺭﺍ ﻣﯽﺯﻧﯿﻢ . ﻻﻣﭗ ﺭﻭﺷﻦ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ، ﺯﯾﺮﺍ ﺁﺏ ﻣﻘﻄﺮ ﻋﻤﻼ ﺭﺳﺎﻧﺎﯼ ﺟﺮﯾﺎﻥ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻧﯿﺴﺖ. ﻓﻘﻂ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺎﭼﯿﺰﯼ ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﻬﺎ ﺩﺭ ﺁﺏ ﻣﺤﻠﻮﻟﻨﺪ، ﺩﺭﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎﯼ ﺁﺏ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ. ﺣﺎﻝ ﻗﺪﺭﯼ ﺷﮑﺮ ﺩﺭ ﺁﺏ ﻣﯽﺭﯾﺰﯾﻢ . ﻣﺤﻠﻮﻝ ﻧﺎﺭﺳﺎﻧﺎ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ . ﺍﯾﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎﯼ ﺷﮑﺮ ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ﺍﻧﺤﻼﻝ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻧﺸﺪﻩﺍﻧﺪ. ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺷﮑﺮ ، ﮐﻤﯽ ﻧﻤﮏ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻗﻄﺮﻩ ﺍﯼ ﺍﺳﯿﺪ ﮐﻠﺮﯾﺪﺭﯾﮏ ﺣﻞ ﮐﻨﯿﻢ، ﻻﻣﭗ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ . ﻣﺤﻠﻮﻝ ﺁﺑﮑﯽ ﻧﻤﮏ ، ﺭﺳﺎﻧﺎﯼ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﺴﯿﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺭﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ. ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺁﺯﻣﺎﯾﺶ ﻻﻣﭗ ﻓﻘﻂ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺟﺮﯾﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻭﺳﯿﻠﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮔﯿﺮﯼ ﻋﻮﺽ ﮐﺮﺩ. ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﺍﻧﺤﻼﻟﯽ ﺁﺭﻧﯿﻮﺱ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺍﻧﺤﻼﻝ ﺭﺍ » ﺁﺭﻧﯿﻮﺱ« ) S.Arrhenius( ﻓﯿﺰﯾﮑﺪﺍﻥ ﻭ ﺷﯿﻤﯿﺪﺍﻥ ﺳﻮﺋﺪﯼ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺩﺍﺩ . ﺍﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻤﺎﯾﺰ ﺑﯿﻦ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎ ﻭ ﻏﯿﺮ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎ ﻭ ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﺪ ﻣﺤﻠﻮﻝ ﺁﺑﮑﯽ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎ ﺭﺳﺎﻧﺎﻫﺎﯼ ﺧﻮﺏ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﺴﯿﺘﻪﺍﻧﺪ، ﺁﺯﻣﺎﯾﺶ ﺯﯾﺮ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩ: ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺘﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺍﺟﺴﺎﻣﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎﯾﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﺗﻤﻬﺎﯼ ﺑﺎﺭ ﺩﺍﺭ ﻣﺜﺒﺖ ﻭ ﻣﻨﻔﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﺍﻧﺪﺭﮐﻨﺶ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻋﺎﻣﻞ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ. ﻧﯿﺮﻭﯼ ﺍﻧﺪﺭﮐﻨﺶ ﺑﯿﻦ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺎ ﮔﺬﺭﺩﻫﯽ ﺍﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ) ε=81 ﺑﺮﺍﯼ ﺁﺏ ( ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﭘﯿﻮﻧﺪﯼ ﯾﻮﻥﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﻟﮑﻮﻝ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺿﻌﯿﻒ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻫﺎﯼ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﻮﻧﻬﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺿﻌﯿﻒ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ، ﺑﻪ ﺫﺭﺍﺕ ﺑﺎﺭﺩﺍﺭ ، ﯾﻮﻧﻬﺎ ، ﺷﮑﺴﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻟﯿﺖ ﺑﻮﻗﻮﻉ ﻣﯽﭘﯿﻮﻧﺪﺩ.

بسمه تعالی

ارسال کننده : امین محمدی سیار شیرکوهی

کلاس 05 دبیرستان شهید نصیری رشت

 

راهبرد آب مجازی در بحران آب کشاورزی

اقتصاد > کشاورزی  - احمد عسگری *:
افزایش رقابت بر سر آب، نیاز به غذا برای جمعیت در حال رشد و افزایش کم آبی در بسیاری از نقاط جهان، برخی از دلایل مهمی هستند تا نگاهی داشته باشیم به اینکه به چه شیوه‌ای آب را در این سیاره و کشور خود مدیریت کنیم و چگونه نیازهای بشر در نظر گرفته شود.

بیشتر سطح کره زمین را آب فراگرفته (39/1میلیارد کیلومتر مکعب)، اما تنها 5/2 درصد آب‌های موجود در کره زمین شیرین است و مابقی آن در دریاها و اقیانوس‌ها قرار داشته و شور است؛ ضمن آنکه همه حجم آبهای شیرین به‌دلیل آنکه قسمت اعظم آن در یخچال‌ها و برف‌های دائمی قرار دارد قابل بهره برداری نیست.

وابستگی انسان به آب نشان می‌دهد که نیاز آبی برای تولید غذا به‌مراتب بیشتر از نیازهای شرب است؛ 2 تا 4 لیتر آب در روز برای نیازهای بیولوژیک (آب آشامیدنی) در زنده ماندن انسان کافی است در حالی که 1000 مرتبه بیشتر برای تولید غذا آب لازم است. این دلیلی است که چرا مفهوم آب مجازی در زمانی که ما در مورد تولید غذا صحبت می‌کنیم اینقدر مهم است. بنا به تعریف: آب مجازی آبی است که در فرایند تولید یک محصول کشاورزی یا صنعتی نهفته است و به‌طور واقعی احساس نمی‌شود، بلکه به‌طور مجازی حس می‌شود. برای مثال برای تولید یک کیلوگرم گندم به هزار لیتر آب نیاز داریم. از این‌رو آب مجازی هر کیلوگرم گندم برابر هزار لیتر است. برای گوشت قرمز نیز به
 5 تا 10 برابر بیشتر آب نیاز داریم.

انتقال آب مجازی بین کشورهای مختلف از طریق وارد یا صادر کردن محصولات و خدمات صورت می‌پذیرد. صادرات آب مجازی برای یک کشور یا ناحیه برابر با کل حجم آب مورد نیاز برای تولید اجناس صادراتی است. از طرف دیگر واردات آب مجازی یک کشور یا ناحیه برابر با حجم آب مرتبط با واردات کالا یا خدمات است. از این دیدگاه برای یک کشور محصولات وارداتی می‌تواند منبع آبی باشد که از طریق آن به‌طور محلی دسترسی به منابع آبی امکان‌پذیر می‌شود.

تجارت آب مجازی

اهمیت آب مجازی در سطح دنیا به طرز گسترده‌ای مطابق تصویری که از افزایش حجم تجارت جهانی غذا داریم افزایش یافته است. بنابراین انتقال آب مجازی نهفته در غذایی که تجارت می‌شود به‌عنوان جزئی مهم از مدیریت آب در سطح جهانی و نیز در سطح منطقه‌ای و به‌ویژه در نواحی کم آب مطرح است. البته باید گفت تجارت آب مجازی موضوع تازه‌ای نیست، قدمت آن از زمانی است که غذا مبادله می‌شود.

با تجارت اجناس به‌ویژه غذا جریانی مجازی از آب از کشورهای صادر‌کننده کالا (غذا و اجناس ساخته شده) به کشورهایی که این کالاها را وارد می‌کنند به‌وجود می‌آید. به جای تولید این اجناس، کشورهای وارد‌کننده می‌توانند این آب را صرف اهداف دیگر کنند که تولید آنها ضروری است. کشورهای کم آب می‌توانند محصولاتی را وارد‌کنند که نیاز به مقدار زیادی آب نسبت به حالتی که در منطقه تولید می‌شوند دارند. این عمل باعث ذخیره آب واقعی شده و فشار بر منابع آبی فرو نشانده می‌شود.

کشورهای وارد‌کننده در جریان مجازی تجارت آب حتماً لازم نیست کم آب باشند، برای مثال کشور کانادا موز و مرکبات را وارد می‌کند در حالی که کانادا کشور پر آبی است. در صادرات نیز حتی آن کشورهایی که کمبود شدید آب دارند (مانند اردن) کالاهای غذایی (مانند مرکبات و سبزیجات) را صادر می‌کنند. با تجارت آب مجازی بهینه‌سازی مصرف آب به‌عنوان یک کالای کمیاب در مقوله‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی ممکن می‌شود.

از سوی دیگر کشورهای پر آب می‌توانند از منابع آبی فراوان خود با تولید محصولات متمرکز بر آب برای صادرات بهره ببرند. تجارت آب مجازی بین ملت‌ها و حتی قاره‌ها می‌تواند به‌طور ایده آل به‌عنوان ابزاری برای بهبود راندمان مصرف آب جهانی، نیل به امنیت آبی در نواحی کم آب جهان و تسکین فشار بر محیط‌زیست با انتخاب بهترین مکان تولید مناسب مورد استفاده قرار گیرد.

در واقع سؤالات زیر را می‌توان در مورد استفاده عملی از مفهوم آب مجازی مطرح کرد:

1- آیا تجارت آب مجازی می‌تواند در بهبود موجودیت آب و به‌واسطه آن امنیت غذایی محلی، معاش، محیط‌زیست و اقتصاد محلی شرکت کند؟ و در کدام شرایط تجارت آب مجازی تشویق شود؟

2- آیا آب مجازی می‌تواند در حل معضلات کشورمان و سایر کشورها شرکت کند؟ یا اینکه تنش‌ها و درگیری‌ها را برای کشورهایی که وابستگی تجاری دارند افزایش می‌دهد؟ و چه ساختار دولتی برای توانمند‌سازی‌ یک تجارت آب مجازی خوب و منصفانه لازم است؟

 3- چطور می‌توان از این مفهوم برای ایجاد آگاهی در مصرف و ذخیره آب در کشورمان به کمک تغییر رژیم غذایی بهره جست؟

4- چه چیزی و از سوی چه کسی لازم است تا با تعریف مناسب و منصفانه در استفاده از مفهوم آب مجازی پیشرفتی حاصل شود؟

اندازه‌گیری تجارت آب مجازی

یکی از بنیان‌های مدیریتی، توانایی در اندازه‌گیری و ارزیابی جریان‌های تجارت آب و حجم کالاهای مورد نظر است. البته بررسی مقدار آب مجازی یک محصول کار ساده‌ای نیست. زیرا عوامل زیادی بر مقدار آب مصرفی در فرایند تولید یک محصول تاثیر دارند. حداقل عوامل زیر بایستی در برآوردها مد نظر قرار گیرند:

الف - مکان و مدت تولید یک محصول (سال یا فصل)
ب  - از نقطه نظر اندازه‌گیری (محل برداشت آب یا محل مصرف آب)
ج - روش تولید و راندمان مصرف آب (پساب‌ها در نظر گرفته شوند یا خیر)
بنابراین می‌توان گفت همه، محصولات غذایی آب را به‌عنوان بخشی از فرایند تولید مصرف می‌کنند اما میزان آب مورد نیاز در واحد تولید به مقدار زیادی به نوع محصول بستگی دارد.

لازم به ذکر است از نظر تئوری می‌توان رابطه تولید و مصرف آب را از روی تبخیر و تعرق گیاه کاملاً مشخص کرد اما برآورد میزان آب برای فرایند‌های دیگر مانند سرویس دهی و خدماتی که در ارتباط غیرمستقیم با تولید محصول هستند کاملاً پیچیده است. از این‌رو ما باید به‌دنبال یافتن ابزارهای اندازه‌گیری استاندارد و روش‌هایی مطمئن برای بررسی مقادیر و متغیرهای شرکت‌کننده در تجارت آب مجازی باشیم.

گفتنی است که از آنجایی که بحث آب مجازی علاوه بر محصولات زراعی در مورد فراورده‌های دامی و صنعتی نیز مطرح است لذا بایستی نگرشی جدی به وضعیت مصرف آب در بخش‌های مختلف داشته باشیم. در کشورهای با درآمد کم و متوسط مصرف آب 10درصد، 8درصد و 82 درصد به‌ترتیب در بخش‌های صنعت، شرب و کشاورزی است در حالی که در کشورهای با درآمد بالا مصرف آب 59 درصد، 11درصد و 30درصد به‌ترتیب در بخش‌های صنعت، شرب و کشاورزی است. بنابراین با بررسی وضعیت میزان پیشرفت کشورها در زمینه رشد اقتصادی و ارتباط آن، استفاده از آب برای مصارف شهری و صنعتی مشاهده می‌شود که همبستگی بالایی بین این دو وجود دارد.

+ نوشته شده در  شنبه نهم اردیبهشت 1391ساعت 23:7  توسط علی رستمی نژاد  |  نظر بدهید

 

 

 

 

 

 

 

 

ارائه راهکارهای راهبردی ارتقای فرهنگ مصرف صحیح و بهینه آب در بخش کشاورزی

ارائه راهکارهای راهبردی ارتقای فرهنگ مصرف صحیح و بهینه آب در بخش کشاورزی

مقدمه:
آب مایه حیات است و به گفته خداوند:(و من جعلنا من ماء کل شئ حی.)(و هر چیزی را از آب زنده کردیم)و این نعمت الهی غیر قابل جایگزین و از جمله انفال متعلق به همه ساکنین یک سرزمین بوده و دسترسی به آب به خصوص برای شرب و بهداشت حق همه انسانهاست.
روند رو به تزاید جمعیت و گسترش شهر نشینی نیاز مند تامین آّب شرب و بهداشت جامعه,امنیت غذایی,محیط زیست افراد,تامین آب کشاورزی وصنعت که به عنوان ارکان حیات انسانهاست, میباشد.لذا به دلیل محدود و ثابت بودن مقدار آب تجدید شونده,رقابت بین مصرف کنندگان آب شرب,کشاورزی و صنعتی از یک سو و رقابت در سطح حوضه های آبریز از سوی دیگر در آینده می تواند تشدید شود و یا چلشهای جدیدی را موجب شود.از طرفی آلودگی آب گسترش یافته و در دوره های خشکسالی و توزیع نا همگون نزولات آسمانی در سر زمین و آثار تخریبی آبهای جاری ناشی از سیلابها شرایطی را به وجود آورده است که اگر منابع آب مديریت نشود و کیفیت و کمیت آنها مورد توجه قرار نگیرد ممکن است تنشهای غیر قابل پیش بینی را برای کشورها به وجود آید.
درسطح منطقه ای نیزدرخاورمیانه آب به عاملی برای جبهه گیری بین تعدادی ازکشورها علیه یکدیگر مبدل شده است.بر خلاف نفت و کالاهای دیگر آب را نمی توان در حجم زیاد از جایی به جای دیگر انتقال داد و لذا مصرف آن فقط به منابع محلی محدود است در این صورت باید بپذیریم که اکثر مناطق کشور با کم آبی مواجه می باشد.به طوری که کمبود آب در بعضی مناطق کشورامنیت و سلامت اقتصادی را به مخاطره خواهدافکند.به خصوص این که تغییرات اقلیم و اثر گازهای گلخانه ای الگوی بارندگی را تغییر داده و در آینده نیز مسئله حادتر از وضعیت کنونی خواهد شد.
زیرا سابقه بارندگی ها در چند سال گذشته اگر ناشی از تغییر اقلیم باشد نشان می دهد که شرایط نا مطلوب است,لذا برای جلوگیری از این بحران قدم اول ایجاد فرهنگ صحیح و منطقی مصرف آب و ارتقای آن از طریق تدوین مصرف بهینه آب برنامه ریزی و اجرای طرحهای مدیریت مصرف آب در کشاورزی و اصلاح تعرفه ها برای مشترکین پر مصرف و اعمال طرحهای تشویقی نظیر سوبسیتهای صحیح در جهت توسعه طرحهای آبیاری مدرن است.

1-تدوین صحیح مصرف بهینه آب
نگاهی حکومتی و فرا گیر به جمعیت یک کشور اگر فعالیت در زمینه منابع و با دیدگاه مملکتی و ملی و تامین منافع کل کشور انجام شود می تواند برنامه ریزی صحیح بهره برداری از منابع خدا دادی را تکلیف و ترسیم کند. آب مانند نفت از منابع ملی است و به نقطه خاصی تعلق ندارد و باید در قالب برنامه ریزی های حکومتی و ملی تخصیص یابد.این بدان معناست که پس از تامین نیازهای شرب و بهداشتی که بدون توجه به مسایل اقتصادی آن اجتناب نا پذیر است آب را باید با مصرف هزینه حداقل به نقاط مستعدی که بیشترین و بهترین استعداد را برای تولید ملی نسبت به سایر نقاط در اختیار دارند منتقل نموده و در آمدهای آن را از طریق خزانه دولت صرف هزینه های ملی و آبادانی کشور نمود.
در واقع این برنامه و تخصیص در قالب یک بهینه سازی انجام می پذیرد.برای مثال هدف ملی در راستای خود کفایی و بی نیازی از واردات گندم و سایر تولیدات کشاورزی است.برای تولید یک تن گندم و در جایی که منابع آب و خاک فراهم و مناسب باشد مسلما هزینه کمتری صرف خواهد شد تا انتقال آن به نقطه ای دور دست و کشت زمینهای نا مرغوب تر.بنا بر این تامین گندم مورد نیاز مردم که امری حکومتی است باید در قالب برنامه ریزی های حکومتی قرار گیرد و توزیع آب منابع مختلف نیز بر همین اساس صورت گیرد.
شکی نیست که توسعه و اجرای طرحهای آبی از نظر بالابردن استاندارد و سطح زندگی مردم الزامی است و اگر بخواهیم به مردم کمک شود می بایست توسعه برنامه های آبی صورت گیرد؛اما این کار بدون تخلیه ابهای زیر زمینی,خشک شدن رود خانه ها و یا از بین رفتن جنگلها به آسانی حاصل نخواهد شد.از منابع آبی نمی توان استفاده بهینه کرد مگر آنکه سه اصل عمده یعنی کارآیی مصرف آب ,عدالت در توزیع آب و حفظ تعادل بوم شناختی و زیست محیطی رعایت شده باشد.
شواهد بسیاری نشان میدهد که توزیع آب در کشور ما عادلانه نیست و این روند نمی تواند برای همیشه دوام داشته باشد.باید بپذیریم که در کویر زندگی می کنیم و لذا می بایست آب را جور دیگر دید و قبل از آن که هر روز با بحران جدیدی از آب رو به رو شویم لازم است مصرف آب را از درون دگرگون
کرد.اگر آب را با کار آیی بالا مصرف کنیم بدون قطع نیاز شهری می توان نیاز دیگر شهروندان را بر آورده ساخت.با استفاده از روشهای کار آمد می توان از مصرف آب در بخش کشاورزی 10 تا 15 در صد,در صنایع 40 تا 90 درصد و در شهر ها تا 30 در صد کاست.یا حد اقل طوری برنامه ریزی کرد که با مصرف همین مقدار آب محصول بیشتری برداشت و یا افراد بیشتری را سیراب کرد.
فناوری جدید و به کار بستن روشهای جدید می تواند ما را در هدف همین تامین آب کافی یاری کند اما نخواهد توانست تا بی نهایت همراه باشد.به خصوص د رشرایط کشور ما که رشد جمعیت در آن زیاد است تنها صرفه جویی در مصرف آب نمی تواند کار ساز باشد بلکه باید نرخ رشد جمعیت را نیز کاهش داد و چه بسا ممکن است تنها راه مقابله با کم آبی کاهش جمعیت باشد.باید قبول کنیم که درمورد آب چه در کشور ما چه در سطح جهان دوران جدیدی شروع شده است.
موضوع فقط تخلیه منابع زیر زمینی و امثال آن نیست بلکه مشکلات اقتصادی,سیاسی,امنیتی و زیست محیطی در پیش است.لیکن زمان آن فرا رسیده که در دیدگاه ها و ارتباط خود با آب,زمین و محیط زندگی تغییر اساسی دهیم.بنا براین تدوین سیاستها و راه بردهای مربوط به آب از اهمیت بیشتری نسبت به گذشته بر خوردار می گردد و یکی از مسایل امنیت ملی و عنصری اساسی در ساختار و رفتار سیاست خارجی و عامل مهمی در استقرار جمعیت و فعالیت به شمار می رود..

بسمه تعالی

ارسال کننده مقاله : امین محمدی سیار شیرکوهی

کلاس 05 دبیرستان شهید نصیری رشت

طلاي سياه اندوخته رو به پايان

نفت چيست؟

زندگي در جهان امروز بدون اين مايع قهوه اي تيره كه بوي نامطبوعي دارد، ناممكن خواهد بو د . بخش بزرگي از

نيازهاي ما به انرژي، با سوزاندن نفت تأمين مي شود. نفت يك منبع غني از مواد شيميايي است. موادي كه مي توان از

آن ها رنگ، دارو، انواع پلاستيك، پارچه و غيره ساخت.

پس از آب، نفت فراوان ترين مايع در بخش هاي بالايي پوسته زمين است.

اما منظور اين نيست كه براي هميشه منابع نفت جوابگوي ما است و نگر اني در اين مورد نداريم، اتفاقاً كاملاً برعكس

است. بعضي از كارشناسان نفتي پيش بيني مي كنند كه در قرن بيست و يكم استخراج نفت از منابع شناخته شده به

اوج خود خواهد رسيد. پس از آن با كم شدن منابع نفتي، توليد نفت كاهش مي يابد و بهاي آن رفته رفته رو به افزايش

مي رود.

بد نيست به هشدار مندليف شيميدان روسي نيز توجه كنيم.

مندليف شيميدان روسي ده ها سال پيش هشدار دارد كه سوزاندن نفت براي توليد انرژي مانند آن است كه اجاق

آشپزخانه را با سوزاندن اسكناس روشن نگه داريم.

توجه: حجم نفت را با بشكه اندازه گيري مي كنند. هر يك بشكه نفت 159 ليتر است. اگر چه نفت خام را در چنين

بشكه هايي حمل و نقل نمي كنند.

نكته بسيار مهم : به طور ميانگين در كشورهاي پيشرفته تنها 13 % از هر بشكه نفت براي مواردي غير از سوزاندن به كار

6 برابر به عنوان سوخت مصرف مي شود. / مي رود و 87 درصد بقيه يعني بيشتر از 5

دقت شود: فراواني ظاهري، سهولت انبارداري و حمل و نقل و كاربرد آسان و بهاي ارزان نفت موجب شده كه به

توصيه مندليف توجه نكنيم. مشكل به اينجا ختم نمي شود! ما با مشكلات زيست محيطي بسياري چون آلودگي هوا

نيز رو به رو شده ايم. به ويژه ورود حجم زياد گاز كربن دي اكسيد ناشي از سوزاندن اين سوخت ها به هواكره، باعث گرم

شدن هواي زمين نيز شده است.

ب) سوخت فسيلي

به زغال سنگ، نفت خام و گاز طبيعي، سوخت هاي فسيلي گفته مي شود. زيرا زمين شناسان بر اين باورند كه اين مواد

از فسيل شدن اجساد و بقايايي جانوران و گياهاني به وجود آمده اند كه صدها ميليون سال پيش مي زيسته اند. عوامل

تشكيل دهنده نفت از بقايايي اجساد گياهان و جانوران عبارتند از:

مؤسسه آموزش از راه دور امام حسين (ع)

1 - باكتري هاي بي هوازي

2 - فشار بالا در اعماق زمين

3 - دماي بالا در اعماق زمين

در واقع اين جانوران و گياهان بعد از مرگ، در زير رسوب هاي دريايي مدفون شده اند و اجساد آن ها در نبود اكسيژن

توسط باكتري هاي بي هوازي تا مقدار زيادي تخريب شده اند.

سرانجام در فشار و دماي بالاي موجود در اعماق زمين، در يك رشته واكنش هاي شيميايي پيچيده، به مواد خام

ارزشمندي تبديل شده اند.

توجه بسيار مهم : بي ترديد هم اكنون نيز مقداري از نفت در حال تشكيل است. اما تشكيل نفت بسيار آهسته انجام

مي گيرد، به طوري كه نمي توانيم، آن را يك منبع تجديدپذير به شمار آوريم.

توجه: سوخت هاي فسيلي نوعي انرژي خورشيدي ذخيره شده هستند. و ما آن ها را جزء منابع تجديدناپذير بشمار

مي آوريم. زيرا سرانجام روزي به پايان خواهند رسيد.

ج) پراكندگي منابع نفتي در جهان

65 درصد نفت كل جهان مي باشد. / خاورميانه، منطق هاي كه تنها 1% از سطح كره زمين را تشكيل مي دهد، داراي 7

كشور ما در اين منطقه قرار دارد و سالانه صدها ميليون بشكه نفت خام توليد مي كند. اكنون خبر يافتن ميدان هاي

نفتي تازه در برخي از نقاط جهان به گوش مي رسد.

مؤسسه آموزش از راه دور امام حسين (ع)

نفت را طلاي سياه ناميده اند. چرا؟

از ديدگاه شيميايي، نفت مخلوطي از صدها تركيب مولكولي است. اين تركيب ها دو خصلت شيميايي سودمند دارند:

1 - سرشار از انرژي اند و همين انرژي است كه به هنگام سوزاندن آن ها آزاد مي شود.

2 - اين مولكول ها را مي توان به روش هاي شيميايي به يكديگر تبديل كرد و مواد شيميايي گوناگوني به دست آورد.

توجه: شيميدان ها كشف كرده اند كه چگونه مولكول هاي كوچك نفت را به مولكو لهاي غول آسا تبديل كنند و به اين

ترتيب، مواد خام مورد نياز براي تهيه انواع پلاستيك، الياف ساختني و لاستيك را توليد كنند. شيميدان ها همچنين

مي دانند كه چگونه مولكول هاي نفت را به مولكول هاي تشكيل دهنده عطرها، مواد منفجره و داروهايي مانند

آسپيرين، استامينوفن و كدئين تبديل كنند.

د) پالايش نفت خام

نفتي كه از چاه بيرون آورده مي شود، نفت خام نام دارد. نفت خام مايعي قهوه اي مايل به سياه است كه ممكن است

مانند آب، روان و يا مانند قير غليظ باشد. پس از انتقال نفت خام به پالايشگاه، در آنجا نفت را به مخلوط هاي ساده تر

تفكيك م يكنند.

ابتدا ناخالصي هاي نفت خام را جدا مي كنند. در اين صورت آنچه از نفت خام باقي مي ماند، هيدروكربن ناميده مي شود.

يعني تركيب هايي كه تنها از دو عنصر كربن و هيدروژن تشكيل شده اند.

سپس نمك ها و اسيدها را از هيدروكربن هاي باقي مانده جدا مي كنند و شروع به پالايش نفت خام مي كنند. به منظور

پالايش نفت خام از روش تقطير جزء بهجزء نفتخاماستفادهميكنند.

مؤسسه آموزش از راه دور امام حسين (ع)

تقطير جزء به جزء روشي است كه با آن مخلوط هايي كه نقاط جوش تقريباً يكسان و نزديك به هم دارند را مي توان

توسط اين روش از هم جدا كرد.

به شكل زير توجه كنيد. اين شكل برج تقطير جزء به جز ء نفت خام است. هر كدام از خروجي هاي برج تقطير را يك

برش م ينامند.

در اصل برش نفتي به مخلوطي از هيدروكربن ها مي گويند كه در هنگام تقطير جزء بهجزء نفتخامازبخشخاصيازبرجتقطيرجداميشوند.

مؤسسه آموزش از راه دور امام حسين (ع)

همان طور كه در شكل كاملاً مشخص است نفت خام را در كوره تا 400 درجه سانتي گراد گرم مي كنند تا بسياري از

اجزاي آن به جوش آيند و به صورت بخار بيرون بروند. اما نكته دقيقاً همين جاست كه ابتدا مولكول هاي كوچكتر بخار

مي شوند و سوي بالاي برج تقطير مي روند.

توجه: هيدروكربن هايي كه تعداد كربن كمتري دارند به سمت بالاي برج تقطير م يروند، زيرا به علت داشتن كربن كم

مسلماً نقطه جوش پاييني دارند و در نتيجه زودجوش هستند و از لحاظ مولكولي سبك هستند. لذا به سمت بالاي برج

تقطير مي روند هر چه به سمت پايين برج دقت مي كنيم متوجه مي شويم كه برش ها حاوي تعداد كربن بيشتري

مي شوند. يعني به طور كلي شاهد افزايش دماي جوش اجزاء سازندهنفتخامهستيم.

پايين برج تقطير، شامل موادي است كه نقطه جوش آن ها بيشتر از 370 درجه سانتي گراد مي باشد و به گاز تبديل

نمي شوند. اين مواد در فرآيند تقطير همچنان به صورت مايع در برج باقي مي مانند. اين مايع هاي غليظ را كه ته مانده

ناميده م يشود، از پايين برج تقطير بيرون مي كشند.

نتيجه كلي: مولكول هاي كوچكتر و سبك تر و زودجوش تر به سوي بالاي ستون تقطير مي روند و مولكول هايي كه دماي

جوش بيشتر داشته و سنگين ترند به سمت پايين برج مي آيند.

نكات بسيار مهم در خصوص برج تقطير جزء بهجزء نفتخامتوجه ( 1) : در برج تقطير نفت خام محصولاتي مشاهده مي شوند كه سوخت به حساب نمي آيند، اما در كنار محصولات

برج تقطير ديده مي شوند. به آن ها محصولات جانبي برج تقطير گفته مي شود كه عبارتند ا ز : سولفوريك اسي د

، آمونياك و انوع كودها.

مؤسسه آموزش از راه دور امام حسين (ع)

توجه ( 2) : برش گازي برج تقطير شامل هيدروكربن هايي با 1 تا 4 كربن مي باشد كه در بين محصولات برج تقطير

كمترين دماي جوش را دارا هستند و از اولين خروجي برج تقطير در بالا خارج مي شوند.

ديده مي شود. LPG توجه ( 3) : در داخل برش گازي محصولي به نام

به معناي نفت گاز مايع شده مي باشد و برش ساده اي از نفت خام مي باشد. اين برش به طور عمده از LPG : دقت شود

پروپان و بوتان تشكيل شده است. اين گازها را زير فشار زياد به مايع در مي آورند و در داخل كپسول هاي فولادي،

مؤسسه آموزش از راه دور امام حسين (ع)

براي مصارف خانگي ذخيره مي كنند. از جايي كه دماي جوش بوتان بيشتر از پروپان است، كپسول هاي گاز مايع را در

تابستان با بوتان و در زمستان با پوپان پرميكنند.

توجه ( 4) : برش هايي مايع برج تقطير شامل بنزين، نفت چراغ (نفت سفيد) ، نفت گاز (گازوئيل ) و روان كننده ها

مي باشد. به طور كلي برش مايع شامل هيدروكربن هايي از 5 تا 20 اتم كربن مي باشند.

توجه ( 5) : برش هاي مايع برج تقطير به سه دسته تقسيم مي شوند: