یخ داغ تهیه كنید.

یخ داغ تهیه كنید.

نویسنده: زین العابدین اسدی

کلاس : 01

دبیرستان: شهید نصیری

بدون تردید هرگاه صحبت از یخ می‌شود همه ما به یاد سرما می‌افتیم اما این بار می‌خواهیم شما را با نوعی یخ آشنا كنیم كه برخلاف یخ‌های معمولی به جای این كه سرد باشد داغ است. سدیم استات و یا به عبارت دیگر همان یخ داغ ماده شیمیایی عجیب و منحصر به فردی است كه شما می‌توانید آن را به آسانی و با استفاده از مقداری سركه و جوش‌شیرین تهیه كنید.

اگر سدیم استات را تا دمایی پایین‌تر از نقطه ذوب آن سرد كرده و سپس آن را به شكل بلوری درآورید یخ داغ تهیه كرده‌اید. از آنجایی كه این فرآیند گرمازاست بنابراین ماده یخی شكل حاصل از آن در نتیجه حرارت آزاد شده در جریان این فرآیند داغ و سوزان خواهد بود. انجماد سدیم استات مایع تا حدی سریع انجام می‌شود كه همزمان با ریختن آن می‌توانید شكل خاصی را به آن بدهید.

در یك ظرف یك لیتر سركه را با چهار قاشق غذاخوری جوش‌شیرین تركیب كرده و محتوی ظرف را برای مدت زمان كوتاهی به‌هم بزنید. در نتیجه واكنش شیمیایی انجام شده بین این دو ماده سدیم استات و گاز دی‌اكسید كربن حاصل می‌شود.

توجه داشته باشید كه اگر جوش‌شیرین را به آرامی به سركه اضافه نكنید آتشفشانی در ظرف شما ایجاد خواهد شد كه از كناره‌های ظرف به بیرون می‌ریزد. از آنجایی كه سدیم استات حاصل بسیار رقیق است لازم است آن را برای مدت زمان كوتاهی بجوشانید تا غلیظ‌تر شود.

این كار را تا زمانی ادامه دهید كه در سطح محلول یك پوسته كریستالی تشكیل شود. با توجه به شدت حرارت و مدت زمانی كه این محلول در معرض حرارت قرار می‌گیرد تا غلیظ شود رنگ نهایی آن متفاوت خواهد بود. پس از آن بلافاصله سطح محلول را بپوشانید تا از تبخیر آن جلوگیری شود. اگر بلورهایی در محلول شما شكل گرفته است باید مقداری آب با سركه به آن اضافه كنید. پس از آن می‌توانید آن را در یخچال قرار دهید تا یخ بزند.

در حقیقت سدیم استات موجود در این محلول به دست آمده كه در یخچال قرار گرفته است نمونه‌ای از یك مایع ابرسرد است.

اگر دمای محیط كمتر از نقطه ذوب سدیم استات باشد، این ماده به شكل مایع خواهد بود اما شما می‌توانید با اضافه كردن یك قطعه كریستالی كوچك از سدیم استات و یا لمس كردن سطح محلول با یك قاشق و یا حتی انگشت دست‌تان فرآیند تشكیل بلور در این محلول را راه‌اندازی كنید.

همزمان با تشكیل یخ، گرما آزاد خواهد شد و شما می‌توانید به آسانی حرارت خارج شده از ظرف محتوی محلول را احساس كنید. سدیم استات یك ماده شمیایی بی‌خطر است و بنابراین می‌توانید با خیالی آسوده این آزمایش علمی را تجربه كنید.

معمولا از این ماده به عنوان یك طعم‌دهنده خوراكی و برای بهبود طعم و مزه غذاها استفاده می‌شود و این در حالی است كه می‌توان آن ‌را  به عنوان یك ماده شمیایی فعال در مواد غذایی كه به صورت گرم بسته‌بندی می‌شوند نیز استفاده كرد و اما نكته جالب توجه این كه حرارت و گرمای حاصل از انجماد این ماده خطراتی مشابه آسیب‌های ناشی از سوختگی‌های معمولی را به همراه نخواهد داشت.

اگر محلولی را كه در حال انجماد است در ظرف دیگری بریزید می‌توانید آن را به شكل دلخواه خود درآورید، البته باید این نكته را مورد توجه قرار دهید كه این مجسمه یخی قابلیت ذوب مجدد را نیز دارد.

منبع: روزنامه جام جم- ضمیمه سیب