نفت چگونه بوجود می آید؟ - محمدرضا نصیری

به نام خدا

نام و نام خانوادگی : محمدرضا نصیری

کلاس 03

دبیرستان شهید نصیری

نفت چگونه بوجود می آید؟ 

نفت از نفت خام که یک مایع غلیظ تیره رنگ است و در زیر زمین یافت می شود، بدست می آید..نفت معمولا در حوضچه های زیر زمینی یافت می شود.از آنجایی که نفت خام بسیار پر فایده است،گاهی اوقات آن را طلای سیاه نیز می نامند.

نفت یکی از محصولات مفید در جهان است.خودروها،قایق ها،هواپیماهاو انواع دیگر وسایل موتوردار همه و همه به عنوان سوخت ازمشتقات آن استفاده می کنند.نفت همچنین منبع اصلی برق و سایر انرژی ها است.

آیا می دانید که این روغن در زیرزمین چگونه بوجود آمده است؟ میلیونها سال پیش گیاهان و جانوران در طول تغییرات ناگهانی زمین شناسی در درون زمین مدفون شدند ودر زیر لایه‏ هایی از سنگ‏ها و رسوبات وفشار و حرارت زیاد باعث شد که این مواد به تدریج به نفت و گاز تبدیل شوند.

بشر نیز موفق شده است که ذخایر عظیمی از آن را در بستر دریاها پیدا کند. نفت خام را از چاه های نفت استخراج می کنند.نفتی که از چاه استخراج می شود شامل بنزین،نفت خام،نفت سفید،دیزل،قیرو... است در بستر برخی از اقیانوس‏ها و دریاها نیز مخازن عظیمی از نفت وجود دارد. بیشترین ذخایر نفتی جهان در کشورهای کرانه خلیج فارس واقع اند.

نفت خام پس از استخراج از چاه‏ های نفتی، پالایش می‏ شود. پالایش نفت به عملیاتی گفته می‏شود که طی آن، مواد گوناگونی از جمله بنزین، نفت سفید، گازوئیل، قیر، گریس و غیره از نفت خام به دست می‏آید. برای این کار، نفت خام را درون لوله‏هایی بزرگ حرارت داده، تبخیر می‏کنند.این مواد برای پالایش و تصفیه به پالایشگاه ها حمل می شود.نفت خام در لوله های استوانه ای شکل بسیار بزرگی که برج تقطیر نام دارد،حرارت داده می شود.ترکیبات متفاوت نفت در دماهای مختلف در شاخه های این برج از هم جدا شده و هر کدام توسط لوله های مخصوصی از هم جدا می گردند

پس از آن، بخارات حاصل را در دستگاهی به نام برج تقطیر در دماهای متفاوت به مایع تبدیل می‏کنند. هر یک از فرآورده‏ های گوناگونی که از این طریق به دست می‏آید، وارد لوله‏ ای مجزا می‏ شود. به این عمل، تقطیر جزء به جزء می‏ گویند.برخی از فرآورده‏ های پتروشیمی که از صنعت نفت به دست می آیندعبارت‏ اند از: پلاستیک،رنگ روغن، رنگ‏های پلاستیکی، داروهای گندزدا، حشره‏ کش‏ها، مواد منفجره، شامپوها و کرم‏های زیبایی، پودرهای پاک کننده و کودهای شیمیایی.

نفت به صورت خام یا فراورش نشده خیلی مفید نیست و به صورتی که از دل زمین بیرون آمده کاربرد چندانی ندارد. با اینکه نفت شیرین (با لزجت کم و نیز با گوگرد کم) به صورت تصفیه نشده در وسایل محرکه با قوه بخار به کار برده می‌شد، گازها و سایر محلول‌های سبک تر آن معمولاً داخل مخزن سوخت جمع شده و باعث بروز انفجار می‌گردید. غیر از مورد گفته شده برای استفاده از نفت برای تولید محصولات دیگر مانند پلاستیک، فوم‌ها و ... نفت خام به طور حتم باید پالایش گردد. فراورده‌های سوختی نفتی در گستره وسیعی از کاربردها، سوخت کشتی، سوخت جت، بنزین و بسیاری دیگر موارد استفاده می‌شود. هر کدام از مواد فوق‌الذکر دارای نقطه جوشی متفاوت می‌باشند از این رو می‌توان آنها را توسط فرایند تقطیر از همدیگر جدا نمود. از آنجائیکه تقاضای زیادی برای اجزای مایع سبک تر وجود دارد از این رو در یک پالایشگاه مدرن نفتی هیدروکربن‌های سنگین و اجزای گازی سبک در طی فرایندهای پیچیده و انرژی بری به مواد با ارزش تری تبدیل می‌شوند.

نفت به خاطر دارا بودن هیدروکربن‌هایی با وزن و طول‌های مختلف مانند پارافین، آروماتیک‌ها، نفتا، آلکن‌ها، دین‌ها و آلکالین‌ها می‌تواند در موارد متعددی مفید واقع گردد. هیدروکربن‌ها مولکول‌هایی با طول‌های متفاوت هستند که تنها از هیدروژن و کربن تشکیل شده‌اند، ساختارهای مختلف به آنها خواص متفاوتی می‌دهد. فن پالایش نفت در واقع عبارت است از جداکردن و بالابردن درجه خلوص اجزا تشکیل دهنده نفت از هم.

همینکه اجزا از هم جدا گردیده و خالص شدند می‌توان ماده روغنکاری یا سوخت را به طور مستقیم روانه بازار مصرف کرد. می‌توان با ترکیب مولکول‌های کوچک‌تر مانند ایزوبوتان و پروپیلن و یا بوتیلن طی پروسه‌هایی همانند آلکالنین کردن یا دیمرازسیون می‌توان سوختی با اکتان موردنظر تهیه نمود. همچنین درجه اکتان بنزین را می‌توان طی فرایند بهسازی توسط کاتالیزور بهبود بخشید که طی آن هیدروژن از هیدروکربن جداشده و هیدروکربن آروماتیکی تشکیل می‌گردد که درجه اکتان بسیار بیشتری دارد. تولیدات میانی برج جداکننده را می‌توان طی پروسه‌های کراکینگ گرمایی، هیدروکراکینگ و یا کراکینگ کاتالیزوری سیالی به محصولات سبک تری تبدیل نمود. مرحله نهایی در تولید بنزین ترکیب مواد هیدروکربن مختلف با درجه‌های اکتان متفاوت با همدیگر است تا به مشخصات محصول موردنظر دست یابیم.

معمولاً پالایشگاه‌های بزرگ توانایی پالایش از صدهزار تا چندین صدهزار بشکه نفت در روز را دارا می‌باشند. به دلیل ظرفیت بالای مورد نیاز، بسیاری از پالایشگاه‌ها به صورت دائم برای مدت طولانی از چندین ماه تا چندین سال بطور مداوم کار می‌کنند.

پالایشگاه‌های نفت بسته به نوع خوراکی که بر مبنای آن طراحی شده اند دارای پیچیدگی‌های متفاوتی هستند که بر اساس آن میزان و نوع محصولات متفاوتی تولید می‌کنند. میزان سرمایه گذاری برای احداث یک پالایشگاه با پیچیدگی متوسط بین ۱۸ تا ۱۹ هزار دلار به ازای هر بشکه ظرفیت پالایش است و با افزایش درجه پیچیدگی گاه تا ۲۴ تا ۲۵ هزار دلار در هر بشکه سرمایه گذاری نیاز دارد.

هدف‌های کلی نفت

 ۱ - هدف‌های کلی و اساسی توسعه صنعت نفت در برنامه چهارم در سه موضوع زیر خلاصه می‌شود:

الف - توسعه صنعت نفت کشور و ازدیاد درآمد حاصل از آن.

ب - تأمین مواد نفتی مورد نیاز در داخل کشور.

ج - گسترش عملیات شرکت ملی نفت در خارج از کشور.

۲ - در زمینه توسعه صنعت نفت چنانچه برنامه‌های مشخص شرکت ملی نفت در مورد توسعه و اکتشاف منابع جدید موفقیت‌آمیز باشد تولید نفت خام‌که در آخر برنامه سوم حدود ۱۴۳ میلیون متر مکعب بوده‌است در پایان برنامه چهارم به حدود ۲۷۹ میلیون متر مکعب خواهد رسید.

برای رسیدن به هدف فوق‌الذکر برنامه‌های تفحص و اکتشاف تهیه شده‌است تا میزان ذخائر ثابت شده نفتی حتی‌الامکان افزایش یابد.

در زمینه صادرات در نظر است که تا سال ۱۳۵۰ مقدار ۲۰ میلیون تن نفت خام اضافی از کنسرسیوم برای فروش به بازارهای خارج از بازارهای‌کنسرسیوم دریافت شود.

۳ - اقدامات لازم در زمینه تصفیه و توزیع مواد نفتی مایع به شرح زیر خلاصه می‌گردد:

الف - تعدیل نسبت مصرف روز افزون فرآورده‌های میان تقطیر از قبیل نفت سفید و نفت گاز و جایگزین نمودن مصرف آن با گازهای مایع و طبیعی.

ب - استفاده بیشتر از نیروی برق در تلمبه‌خانه‌های خطوط لوله و جایگزین نمودن مصرف سوخت مایع با نیروی برق در نقاطی که نیروی برق ارزانتر وسهلتر به دست می‌آید.

ج - توزیع و پخش مواد بر اساس طرح توزیع مستقیم از پالایشگاه به مراکز عمده مصرف و جلوگیری از انبارسازی و حمل و نقل مضاعف - ایجادپالایشگاه در شیراز - آذربایجان یا خراسان با توجه به ایجاد تعادل بین منابع مختلف انرژی.

د - اقدام در جهت حمل نفت خام از میدانهای نفتی جنوب به مناطق شمالی کشور به منظور تصفیه و برداشت و مصرف فرآورده‌های آن در داخل کشور.

ه - اقدام در جهت افزایش صادرات فرآورده‌های نفتی حاصل از پالایشگاه آبادان و افزایش فرآورده‌های نفتی پالایشگاههای دیگر کشور به همان میزان‌جهت رفع احتیاجات روز افزون داخلی.

و - ایجاد و تأسیس کارخانه‌هایی به منظور تولید فرآورده‌های ویژه نفتی از قبیل روغن‌ها حلالها و آسفالتها.د.

منبع www.fa.wikipedia.org.نوشته ایرج تر کان