گاز خردل

به نام خدا
نام محقق: امیر علی موسی
نام تحقیق : گاز خردل
ملاصدرا یک
کلاس :06
 
گاز خردل چیست؟
 گاز خردل یا سولفور موستارد (1) یكی از شایع‌ترین عواملی است كه به عنوان سلاح شیمیایی مورد استفاده قرارگرفته است. اگر چه این گاز به عنوان یك عامل تاول‌زا شناخته شده است ولی تأثیرات شدیدی بر روی سلول‌های اپی‌تلیال و عمدتاً از طریق مكانیسم  الكیلاسیون (2) به ‌جای می‌گذارد. این گاز ابتدا در سال  1917 در بلژیك استفاده گردید. مهمترین عوارض موضعی ناشی از گاز خردل التهابات پوستی شدید ، نكروز بافت و كونـــــژ كتیویت  راههای تنفسی است.  عوارض تنفسی و چشمی ناشی از گاز خردل ممكن است سالها بعد از تماس اولیه با عامل ادامه یابد. هنوز پادزهر مناسب و مؤثری بر علیه آن شناخته نشـــده است و درمان عوارض آن عمدتاً به صورت علامتی انجام می‌شود به همین دلیل جلوگیری از تماس عامل با بافت‌های بدن مؤثرترین راه مقابله با گاز خردل است.

مهمترین عامل ایجادكننده ضایعات ناشی از گاز خردل مرگ سلولی است كه به دنبال  الكیلاسیون اهداف حساس داخل سلول ایجاد  می‌شود.  در خصوص  مكانیسم اثر گاز خردل  و ایجاد عوارض آن مكانیسم  واحدی وجود ندارد.  در حال حاضر چند مكانیسم مهم در مورد اثرات گاز خـــردل مطرح است كه هر یك از آنها قادر به توجیه بخشی ازعوارض گاز خردل هستند مانند اثر مهاری گاز خردل بر متابولیسم انرژی در سلول و مهار گلیكولیز كه نقش بسیار مهمی در مرگ سلولی در مرحله حاد آسیب ناشی از گاز خردل دارد. این عوامل عوارض مختلفی مانند عوارض تنفسی، پوستی، چشمی، سیستم ایمنی و … ایجاد  می‌كند كه 2 مورداثرات  سولفور موستارد بر دستگاه تنفس از آنجا كه سولفورموستارد به صورت گاز استفاده می‌شود می‌تواند به مجاری تنفسی تحتانی راه یابد. با تماس ذرات گازی شكل با گیرنده‌های اصلی سرفه، بیمار دچار سرفه‌های قطاری می‌شود كه ابتدا بدون خلط بوده ولی به تدریج خلط نیز به آنها اضافه می‌شود.  به مرور با آسیب اپی‌تلیوم سطحی برونشها، سلول‌های مژكدار كه وظیفه خروج ترشحات را به عهده دارند، قادر به انجام وظیفه خود نبوده و ترشحات در برونشها تجمع یافته و دهـــــانه برونشیولها و برونشها مسدود می‌گردد و ایجاد آتلكتازی (1) در ریه می‌شود.با افزایش سرفه و خلط، اكسیژن كافی وارد آلوئولها نشده و گازكربنیك حاصل از متابولیسم سلول‌ها نیز از ریه خارج نمی‌شود و سندرم هیپوونتیلاسیون (2) ایجاد می‌گردد و اگر خونریزی حاصل از التهاب مجاری نیز زیاد گردد می‌تواند منجر به انسداد مجاری تنفسی و خفگی بیمار گردد.

در هر حال گاز خردل باعث تخریب بافت ریه و راههای هوائی، ایجاد اختلالات بیوشیمیایی در ریه، آسیب عروقی ریه و اختلال در عملكرد سلول‌های دفاعی ریه را می‌نماید.

عارضه دیگر گاز خردل
عارضه دیگر گاز خردل ، عوارض چشمی آن است .هرچند براي مدتي ممكن است عوارض چشمي وجود نداشته باشد  سپس ترس از نور، اشك ريزش و حتي از دست دادن بينايي رخ دهد . اثرات این گاز بر روی چشم شامل نفوذ در قرنیه در مدت زمان چند دقیقه می باشد. نکروز ملتحمه و انسداد عروق نیز از تظاهرات اولیه است که معمولا 24 ساعت بعد اتفاق می افتد .واسکولاریزاسیون قرنیه و زخم قرنیه نیز تا چند ماه ممکن است ادامه یابد . می توان به کراتیت تاخیری ناشی از گاز خردل که دوره نهفته آن 25-10 سال بعد از مصدومیت ایجاد می گردد ، به عنوان عارضه تاخیری اشاره کرد عوارض دیررس در جانبازان ایرانی شامل : درگیری پلک ها( بلفاریت )، درگیری ملتحمه ( ایسکمی ، تغییرات عروقی ، از بین رفتن سلول های گابت )و درگیری قرنیه ( واسکولاریزاسیون ، نازکی قرنیه ، کدورت موضعی و منتشر ، رسوب مواد مختلف در قرنیه و نهایتا سوراخ شدگی قرنیه) می باشد
عارضه ديگر ، مشكلات پوستي است
بروز و شدت زخم هاي پوستي ارتباط مستقيم با زمان و شدت مواجهه دارد. آسيب هايي كه بصورت قرمزي و ادم بدون تشكيل وزيكول بوده اند معمولا بهبودي كامل يافته اند. زخم هاي تاول زا و نكروتيك عوارض دائمي مثل هيپر پيگمانتاسيون، هيپوپيگمانتاسيون، خارش، خشكي پوست، هيپوتروفي يا آتروفي، اگزما و حتي لوپوس اريتماتوز و پسوريازيس  ايجاد مي كنند.
مطالعات متعدد نشان می دهد که شایعترین علایم پوستی در جانبازان شیمیایی شامل خارش ، سوزش ،خشکی و پوسته پوسته شدن بود .از نظز نوع ضایعه، اریتم ، اکسکوریاسیونو پاپول فراوانترین ضایعات پوستی هستند. تشخیص نهایی در 78 % جانبازان شیمیایی مورد مطالعه درماتیت مزمن و 7/7 % درماتیت سبورئیک و 8/8 % درماتیت مزمن و سبورئیک به صورت توام بوده است .در هنگام مواجهه با گازهای شیمیایی فقط 9/37 % جانبازان از ماسک و 40 % از لباس بطور کامل و صحیح استفاده کرده و بقیه یا استفاده نکرده ویا بطور ناقص این وسایل را بکار برده بودند . ضایعات اکثرا در نواحی سینه کمر و پشت ، اندام تحتانی ، شکم و سر و صورت بوده و 78 5 جانبازان دارای ضایعات متعدد بودند .