لایه اوزون

             به نام خدا  

        نام و نام خانوادگی:ماهان رهنما.  

         نام دبیر:آقای سلامی.  

      موضوع:لایه اوزون. 

              کلاس:06(سال اول).   

               دبیرستان:ملاصدرا(1).

                تعریف کلی       

      اتم اکسیژن و مولکول اکسیژن (O2) دارای دو اتم اکسیژن است اما اختلاف یک اتم اکسیژن در این دو مولکول تفاوتهای اساسی را بین آنها بوجود آورده است.                 

چرخه ازن

در اســــتراتوسفر ( Stratospher ) مولکول های تازه ازن مدام با واکنشهای شیمیایی و دریافت انرژی لازم از پرتــوهای خورشید ، به مولکول و اتم اکسیژن تجزیه می شوند. این اتمهای اکسیژن که بسیار فعالند، طی مدت زمـــان کوتاهی یعنی کمتر از کسر ثانیه ، از هم جدا و به مولکولهای اکسیژن متصل می شوند و تشکیل مولکولهای سه اتـــــمی اکسیژن ، یعنی ازن ، را می‌دهند. غیر از این چرخه طبیعی ، طی واکنشهایی با ازت و هیدروژن و کلر تولید شده در سطح و رها شده به اتمسفر ، از بین می‌رود.

ساختمان و فرمول گسترده ازن

فرمول ازن به صورت رزونانسی نمایش داده می شود.(بوم سا: مراجعه به کتب شیمی دبیرستان)

اهمیت ازن در حیات بشر 

اگر فضانوردی ، در ارتفاع زیاد ، به این سیاره خانه ما نظاره کند، نوار نازک آبی رنگی که دور زمین را فراگرفته ، نظرش را جلب خواهد کرد. این پوشش شفاف ، حیات را در جو زمین تأمین می‌نماید. حیات ، بصورتی که ما می‌شناسیم، تنها با پوشـش حفاظتی ازن میسر می‌شود. بدون وجود ازن ادامه ی زندگی امکان ناپذیر است. تشعشعات خورشیدی ، یـکنواخت نیست. این تشعشعات ، شامل اشعه‌ای به نام اشعه ماورای بنفش است.
چنانچه تمامی این تشعشعات به سطح زمین می رسید، وجود حیات در روی زمین امکان ناپذیر است. زیرا این تشعشعات حامل مقدار زیادی انرژی مرگ‌زا برای موجودات زنده است. خوشبختانه تنها بخش ناچیزی از اشعه مــــاورای بنفش خورشید به سطح زمین می‌رسد. قسمت اعظم این اشعه ، انرژی خود را در ارتفاع ٢٠ تا ٣٠ کیلومتـری سطح زمین و در جو آن از دست می‌دهد. در این عمق از جو فراگیرنده زمین، مقادیر متنابهی ازن موجود است و این ازن، اشعه ماورای بنفش را جذب می کند.

رایحه تازگی بعد از رعد و برق

پس از رعد و برق ، تنفس شما با آسودگی بیشتری صورت می‌گیـــرد. هوا پاکیزه و مملو از تازگی است. علت این است که رعد و برق ، باعث تولید گاز ازن در جو می شود و همین گاز است که هوا را تازه‌تر می‌نماید.

انسان و نابودی لایه ازن

فعالیت انسانها بر روی زمین در سپر حفاظتی ازن ، اثر می‌گذارد. از نیــــمه قرن بیستم ، فعالیت انسان روی زمین موجب بروز ضایعاتی در لایه ازن شده و به نظر می‌رسد که حیــات روی کره زمین در معرض مخاطره قرار گرفته است. در واقع انسان ناخواسته هوا را با مواد شیمیایی آلوده مـــی‌کند و سپر حفاظتی خود را از بین می‌برد. در اواسط دهه ١۹۷٠ ، دانشمندان به امکان تاثیر پرواز هواپیماهای ســـــریع السعیر و یا فوق سرعت صوت و مواد شیمیایی موجود در قوطی‌های عطر پاش روی لایه ازن پی بردند.
هواپـــیماهای مافوق صوت ، در ارتفاعات بسیار زیاد که هوا رقیق‌تر و مقاومت آن در برابر بدنه هواپیما کمتر است ، پـــرواز می‌کنند و ازت فعال موجود در دود خروجی از موتور هواپیما اثر ضایع کننده بر روی لایه ازن دارد. گازهای کـــلرو فلوئورو کربن (CFC) نیز که در خنک کننده ها و دستگاههای تهویه مورد اسـفاده قرار می‌گــیرد، روی ازن استراتوسفری خطرناک می‌باشد. هر اتم کلر آزاد شده از این گازها ، حدود یک صد هزار مولکول ازن را ضایع می‌کند و با مصرف این گازها طی یک دهه مقادیر زیادی ازن از بین رفته و تراکم این گاز در استراتوسفر کاهش یافته است.

نقش ازن در ضد عفونی آب

آبی که می‌آشامیم، کلریزه است. این آب مضر است، در حالی که طعم آن نیز نامطبوع‌تر از طعـــم آب چشمه است. آب آلوده به ازن ، عاری از هر گونه باکتری زیان‌آور است و طعم آن نیز بر ذایقه ، خوشایندتر است.

لایه ی ازن و عوامل مخرب آن

اتمسفر زمین از مولوکولهای گاز تشکیل شده است که درتعادل بین نیروی جاذبه و حرکت گرمایی مولوکولهای هوا, نزدیک به سطح زمین نگه داشته شده است . گازهای اتمسفر عبارتند از ازت(۷۸/٠) اکسیژن(٢١%) آرگون (۹%) و گاز کربنیک(۳%) بعلاوه اتمسفر حاوی مقادیراندک وبسیار جزیی از عناصر وترکیبات مختلفی ازجمله متان, ازن, هیدروژن سولفوره, مونوکسید کربن, کلروفلوروکربن هاوانواع ذرات نیزهست . نوع ومیزان گازهای تشکیل دهنده اتمسفر و همچنین درجه حرارت آنها با افزایش ارتفاع از سطح زمین تغییرمی کند و برهمین اساس است که طبقات مختلف اتمسفر رامشخص می کنند . لایه حیاتی ازن درطبقه استراتوسفر وجود دارد یعنی طبقه ای که از تروپوپاز (مرز بین تروپوسفربا طبقه بالایی آن) تا ۵٠ کیلومتر بالا گسترده شده وبا افزایش ارتفاع درجه حرارت آن افزایش می یابد. بیشترین غلظت ازن درارتفاع ١۶ تا١۸ کیلومتری عرض های جغرافیایی قطبی و درحدود ٢۵ کیلومتری بالای خط استوا اتفاق می افتد.

ازن گازی بی رنگ, بااندکی مزه شیرین, بوی تند وزننده است که در تروپوسفور به عنوان یک آلوده کننده و دراستراتوسفره نوان سپرحیات مطرح است. نها ١ درصد از کل ازن اتمسفر درتروپوسفور بوده و ۹٠ درصد بقیه دراستراتوسفر می باشدودر آنجا بصورت طبیعی به وسیله واکنش اشعه ماورای بنفش با اکسیژن تشکیل می شود. فعالیت های انسانی, غلظت موادی همچون اکسیدهای ازت , اکسیدهای هیدروژن, کلرین و برومین را به میزان زادی در اتمسفر افزایش داده است که ین مواد به وسیله چرخه های کاتالیتیکی, ازن رابا سرعت بیشتری نسبت به میزان تولید آن ازبین می برند. شیمی استراتوسفری بیار پیچیده بوده و ١۵٠  واکنش شیمیایی بین ۵٠ نوع ماده شیمیایی در آن وجود دارد, اما این بدان معنا است که کل تهدیدات بالقوه لایه ازن استراتوسفری هنوز شناخته نشده اندبه نظر می رسد .

تهدید لایه ازون از طریق چهار منبع اصلی

١- توسعه فناوری نوین درجنگ افزارها ٢ - صنعت هوایی ٣- شیوه زندگی وکشاورزی  ٤- بکارگیری انواع ترکیبات پیچیده شیمیایی.  بنابراین عوامل مخرب لایه ازن عبارتند از:

١- انتشارات حاصل ازاحتراق در هواپیماهای مافوق صوت پرواز کننده درلایه استراتوسفر ٢- اکسید نیتروس منتشرشده ازکودهای شیمیایی ازته ٣- اکسید های حاصل از آزمایش سلاح های هسته ای ٤ -کلروفلوروکربن های مورد استفاده دراسپری ها ٥- سیستم عای سرد کننده و فرآیندهای صنعتی ٦- هالون ها وحلال ها. بهترین تخمین تاکنون نشان می دهد که لایه ازن استراتوسفری می تواند ٥ تا ٢۵ درصد درطول یک دوه ٢٠ تا ١۵٠ ساله به وسیله عوامل مخرب فوق , کاهش یابد. در طول دهه ١۹۷٠ اظهارشد که کاربرد وسیع کودهای ازته کشاورزی و یا گیاهان تثبیت کننده ازت ممکن است بر سیکل ازت اثربگذارد وباعث افزایش اکسید های ازت آزاد شده ازسطح زمین به درون اتمسفر گردند که سپس باعث افزایش آنها دراستراتوسفر می شوند وبه واسطه یکسری واکنشهای شیمیایی, ازن کاهش می یابد.

درصورت تخریب ازن به این میزان, ما مجبور خواهیم شد که بین تحریم یا کاهش استفاده از کود شیمیایی یا ادامه استفاده ازآن با سرطان پوست وامکان اثرات مضر روی محصولات کشاورزی وآب وهوای جهان یکی را انتخاب کنیم .

دربخش کشاورزی نیز اخیراً برای ضد عفونی کردن و کشتن آفات میوه ها وسبزی هابه میزان زیادی از متیل برمید استفاده میشود که این ماده می تواند سبب تخریب ١٠ درصد ازلایه ازن باشد. گرم شدن هوا به سرعت باعث ایجادجریانهای انتقالی شدیدی می شود که گازها رابه داخل استراتوسفر حمل می کند. انفجار های هسته ای که تولید امواج تکان دهنده می کند و می تواند اکسیدهای ازت را به داخل اتمسفر تزریق کند, همه باعث تخریب ازن استراتوسفری می گردد. افزایش غلظت اکسیدهای ازت استراتوسفری درنتیجه آزمایشهای هسته ای نه تنها ازن را درابتدای دهه ١۹٦٠ کاهش داده بلکه این اکسید ها, اشعه ورودی خورشید را به میزان ۶ تا ۸ درصد در برخی از ماههای سال جذب کرده است. محققان عقیده دارند که انفجارهای هسته ای به میزان ٥٠٠٠ تا ١٠٠٠٠ میلیون تن, سبب تخریب ازن استراتوسفری به میزان قابل توجهی می شود.

بطوری که با نمایش جنگ هسته ای به میزان ١٠٠٠٠ میلیون تن , تخمین زده می شود که ستون ازن در نیمکره شمالی بین ٣٠ تا۷٠ درصد ودر نیمکره جنوبی بالاتر از ۴٠درصد کاهش یبد.

چنین کاهش قابل ملاحظه ای چندین سال طول می کشد و بقایای اصلی جنگ هسته ای, اثرات بیولوژیکی اشعهUV-B را به میزان زیادی افزایش می دهد. افزایش این اشعه نه تنها از فعالیت سیستم دفاعی در انسان وسایر پستانداران جلوگیری می کند بلکه باعث افزایش شیوع سرطان پوست می شود واکوسیستم های خشکی و اقیانوس رانیز تهدید می کند.

آثار زیست محیطی تخریب لایه ازن
از آنجایی که لایه ازن دراستراتوسفر, قسمت اعظم تابش های ماورای بنفش را که برای حیات انسان زیانبار است, می گیرد, بنابراین, دراثر کاهش ضخامت لایه ازن میزان تابش اشعه UV-B به سطح زمین افزایش می یابد موجب تاثیرات نامطلوب زیست محیطی میشود. ازجمله ،که به زنجیره های غذایی خشکی واقیانوس صدمه می زند وسلامت انسان رامورد تهدید قرار می دهد. بیش از ۳٠٠ نوع گیاه برای تعیین واکنش گیاهان در برابر افزایش UV-B آزمایش گردیده که دربیشتراز نیمی ازآنها تغییراتی نمایان شده است. بطوری که مثلا برگ های تنباکو در برابر این اشعه لبه هایشان به طرف بالا پیچانده می شود که احتمالا این تغییر ناشی از تخریب یک هورمون گیاهی دربالاترین لایه ها توسط اشعه مذکور است. کاهش باردهی که بدلیل افزایش جذب یا افزایش انعکاس انرژی فوری می باشد همچنین افزایش شاخه ها, کوتاهی طول برگ ها وافزایش تعداد برگها, اثرات ناشی از افزایش اشعه UV-B می باشد. گاهی اوقات, تغییرات فصلی در درختان یکساله یادوساله نیز دیده می شود به عنوان مثال گل دهی ممکن است تسریع شودیا به تاخیرافتد اما تعداد گل ها و بنابراین میوه ها اغلب کاهش می یابد. بیشتر نگرانی ها مربوط به آسیب وارده برسیستم های فتوسنتزی به وسیله اشعه UV-Bمی باشدکه در نتیجه آن پتانسیل تولید اولیه کاهش می یابدو بنابراین تمام شبکه غذایی یک اکوسیستم تهدید می شودو اگر انهدام لایه ازن گسترده تر شود ومحصولات عمده کشاورزی نظیر(گندم, برنج ذرت)راتحت تاثیرقراردهد, اختلال های اجتماعی جدی نیز به بار خواهد آمد. حتی یک کاهش مختصر در تولید غذا پیامدهای سیاسی واجتماعی بزرگی درسراسر جهان داردو یک کاهش ١٠تا ١۵ درصدی درمحصولات کشاورزی فاجعه بار خواهد بود. پستانداران نیز مانند انسان دچارآسیب چشمی می شوند, برای مثال مقادیر زیاد اشعه UV-Bشدت عفونت های چشمی وتعدادی از سرطان های چشم را درگاوافزایش می دهد.

در بررسی ها نشان داده شده که اشعه مذکور برای حیوانات نه تنها سرطان زاست, بلکه سیستم ایمنی بدن را نیز تغییرمی دهدکه نتیجه اش عدم شناخت تومور سرطانی به عنوان یک جسم زاید می باشد. مقادیر بالای اشعه UV-B درقله کوهها نیز می تواند باعث عقیم شدن پرندگان در این مکان هاشود. ازدیگر اثرات اشعه نامبرده براکوسیستم خشکی, افزایش آلودگی هوا و افزایش واکنش فتو شیمیایی در تروپوسفرهمچون تولید ازن درسطح زمین و ایجاد باران های اسیدی را می توان نام بردکه همگی بر روی سلامت انسان ومحصولات کشاورزی وسایر گیاهان تاثیرات زیان باری دارند. همچنین مدتهاست که چنین حدس زده می شود که انهدام لایه ازن ممکن است به کاهش قابلیت تولید یا بهره وری اولیه (تولید گیاهی) اقیانوس های جهان منجر شود.

ازآنجا که لایه ازن ناحیه جنوبگان درسال های اخیر ٥٠ درصد کاهش یافته, بنابراین دراین منطقه مقداربیشتری اشعه UV-B به سطح اقیانوس می تابد که این تولید فتوپلانکتون ها(آونگ های میکروسکوپی شناورکه شالوده ذنجیره غذایی دریا هستند) راکاهش می دهدو همچنین موجب آسیب رسیدن به DNA و درنتیجه رشد و تولید مثل آنها می شود. درباره اثرات انهدام لایه ازن برسلامت انسان باید گفت که درحال حاضرعقیده براین است که احتمالا انواع بیماری ها درمقایسه با شرایط غیر ازآن به صورت همه گیر ظاهر خواهد شد.

برخی از وضعیتهای پزشکی که باافزایش اشعه UV-B وخیم ترمی شوند عبارت است از:
١-سرطان های پوست

٢- آسیب های چشمی وتاثیر برسیستم ایمنی بدن.

تحقیقات نشان داده است که به ازای ۵ درصدکاهش ضخامت لایه ازن درآمریکا,۵۶٠٠٠ بیمار برتعدادمبتلایان به سرطان پوست(ازنوع سرطان یاخته های قاعده ای) و٢۵٠٠٠ برتعدادمبتلایان به سرطان پوست(نوع سرطان با یاخته های متورق) افزوده شده است. برخی از تخمین ها حکایت از آن دارندکه اگر هیچ اقدامی در زمینه کاهش تخریب لایه ازن صورت نگیرد, میزان مرگ ومیر ناشی از سرطان پوست برای افرادی که در حال حاضر درایالات متحده زندگی می کنند وآنهایی که تاسال ٢٠۷۵ دراین کشور متولد می شوندحدود ٣ میلیون نفر خواهد بود.

٣ مشکل مهم در سطح کره زمین عبارتند از:

١-گرم شدن کره زمین
درجه حرارت متوسط زمین طی صد سال گذشته نسبت به هر دوره صد ساله دیگر درده هزار سال گذشته افزایش داشته است. اگر آهنگ رشد درجه حرارت همین طور ادامه یابد, گرم شدن جهان درقرن بیست ویکم می تواند سبب ایجاد مصیبتهای بزرگی برای زندگی در روی زمین شود. خشکسالی , شیوع بیماری های گوناگون وجاری شدن سیل های شدیدبه سبب آب شدن یخهای قطبی ازجمله این مصیبتها می باشد.گرم شدن جهان نتیجه افزایش گازهای گلخانه ای درجو زمین است. این گازها سبب می شوندکه مقداری ازگرمای ناشی ازنورخورشید حبس شود. سردسته این گازها دی اکسید کربن می باشد که ازاحتراق گازهای فسیلی درنیروگاه ها واتومبیلها ایجادمی گردد. یکی ارزراه حل هایی که درآینده می تواندمورد استفاده قراربگیرد, ایجاد نیروگاه های همجوشی هسته ای است. دراین نیروگاه ها, برعکس نیروگاه های امروزی که اتم ها درآن می شکنند,اتم هابه هم جوش می خورند. دراین فرآیند انرژی زیادی تولید می شود ولی زباله های رادیو اکتیو تولید نمی گردد. هدف دانشمندان راه اندازی یک نیروگاه همجوشی هسته ای دراوایل قرن بیست ویکم میلادی می باشد. راه حل دیگر, منجمد کردن گاز دی اکسید کربن موجود در هوا وانبار کردن آن درفضا است, ولی شاید ساده ترین راه حل , افزودن آهن به آب اقیانوس ها می باشد . اخیرا ثابت شده است که این کار سبب افزایش پلانکتونها (موجودات ریزو زنده میکروسکپی) رآب می شود و این پلانکتونها مقادیر زیادی از دی اکسید کربن موجود در هوا راجذب خواهند کرد. اگر گرم شدن جهان همین طور ادامه پیداکند, تا پایان قرن بیست ویکم, سطح اقیانوس هفتاد متر بالا خواهد آمد. این امر سبب ایجاد سیل های بسیار شدید در بسیاری از کشورهایی می گردد که(مانند بنگلادش) درزمین های پست قرار دارند. همچنین ادامه افزایش درجه حرارت زمین, یخهای جنوبگان وشمالگان را ذوب خواهد کرد و شهرهای زیادی زیر آب فرو خواهند رفت و بسیاری ازشهرهانیز به صورت نسخه های بزرگتری ازشهرونیز درخواهند آمد. شهرهایی که به جای خیابانهای پر از اتومبیل کانال هایی خواهند داشت که درآنها قایق ها به رفت وآمد مشغول می باشند. افزایش درجه حرارت اتمسفر زمین به معنی افزایش دمای سطح آب دریاها نیزهستکه این خود می تواند جریانهای اقیاوسی رادگرگون کندوهمین امرشرایط اتمسفررادربروز با طوفانها تغییرخواهد داد.چرخش جریان های عمده اقیانوسی باعث توزیع حرارت ازاستوا به سمت قطب می گردد. طوفانهای اقیانوس اطلس واقیانوس آرام شرقی وغربی درچرخش اتمسفر, جابجایی بارندگی وایجاد حرارت نهایی به سوی قطب موثر می باشد.

بادوبرابر شدن میزان دی اکسید کربن جو زمین ودرنتیجه افزایش دمای سطح آب دریابه میزان ٣/٢ تا ۸/۴ درجه سانتی گراد,پتانسیل تخریبی طوفانهای حاره ای ۶٠ درصد افزایش خواهد یافت.

هیات بین الدول بررسی کننده تغییرات اقلیمی IPCC پیش بینی کرده است که سطح اقیانوس های جهان تاسال ٢٠٣٠ درحدود ٢٠ سانتی متر و درانتهای قرن ٢١ , تا ۶۵ سانیمتر افزایش خواهد یافت(بادامنه ٣ تا١٠ سانتیمتر درهردهه) . این هیات هشدار داده است که پیش بینی های به دست آمده براسا الگوهای رایانه ای نمی تواند گویای بسیاری از واکنشهای گیاهان, باکتری ها, اقیانوس ها, بخارها, ابرهاو موجودات کره زمین باشداگر چه توافق های علمی راین پایه قراردارندکه نتیجه این دگرگونی ها میزان حرارت وهمچنین آثار تغییرات جوی رااحتمالا افزایش خواهد داد.

٢- عصر یخبندان بعدی
شاید دوران های یخبندان , نیمی از تاریخ زمین راتشکیل داده باشدو مسلما خیلی قبل ازآن که انسان پا بر روی این سیاره بگذارد دوران های یخبندا وجود داشته اند , دوران های متناوبی که درآنها ورقه هایی از یخ مناطق بزرگی از زمین را می پوشاندند و سبب ایجاد بادهای شدید و ریزش دائمی برف می شدند. باید گفت که دوره یخبندان بعدی به تاخیر افتاده است. بنابراین دانشمندان باید راهی برای متوقف کردن آن پیدا کنند. هر یک از دوره های یخبندان قبلی از٢٠میلیون تا۵٠میلیون سال ادامه داشته است. تنها ده درصد از دو میلیون سال گذشته دارای دوره های آب وهوایی گرم,مثل دوره ای که ما درآن زندگی می کنیم ,بوده است. عوامل زیادی دست به دست یکدیگرمی دهند وسبب بوجود آمدن دوره های یخبندان می گردند. یکی از مهمترین این عوامل تغییراتی است که طی زمانهای طولانی در گردش زمین به دور خورشید ایجاد می گردد. طی هزاران سال مداری که ما درآن به دور خورشید می گردیم می تواند تا میلیون ها کیلومتر تغییر کند و این فاصله روی آب و هوا تاثیر می گذارد دوران یخبندان قبلی درحدود ۵/۳ میلیون سال قبل آغاز شد و کانادا , گرینلند, سیبری.

اسکاندیناوی وقسمت اعظم بریتانیا ازجمله دریای شمال را پوشاند. آخرین باری که قطب شمال به سمت جنوب شروع به گسترش کرددرطول آمریکای شمالی آنقدر پیشرفت کرد تا به منطقه پایین دست دریاچه های بزرگ رسید. اگر دوباره چنین اتفاقی روی دهد , شهرهایی نظیر نیویورک بوسیله رودخانه عظیمی از یخ عملا ازبین خواهد رفت. جنوبگان قاره یخ زده ای در اطراف قطب جنوب است. دردوران یخبندان جدید, ورقه های یخ از مناطق قطبی شروع به پیشروی می کنند و براساس شواهدی که دردوران یخبندان قبلی دردست است سر راه خود خانه های بسیاری راخراب خواهند کرد. دانشمندان فکر می کنند وقتی یک دوره یخبندان آغاز می شود ظرف مدت ٢٠ سال روی آب وهوای جهان اثر می گذارد.

دوره یخبندان بعدی سبک زندگی نسل هایی راکه در آن دوره زندگی خواهند کرد بطور کلی تغییر خواهد داد.

ازآنجا که یخ پیشروی می کند شهرهای کنونی دیگر وجود نخواهند داشت . میلیون ها نفر سعی خواهند کرد به مناطق نزدیکتر به استوا, که گرمتراست کوچ کنند و این مسئله باعث تراکم بیش ازحدجمعیت خواهد شد. به جای این کارممکن است بتوانیم مثل اسکیموها خانه هایی از یخ بسازیم وخودمان رابا شرایط یخبندان تطبیق دهیم.

۳- خطر اجرام آسمانی
زمین دائماً توسط شهاب سنگ ها خرده سیاره ها و ستاره های دنباله دار تهدید می شود که پروژه های مختلفی شروع شده و هدف آن بررسی وضعیت سنگ های آسمانی است که ممکن است در آینده به زمین نزدیک شوند :

مانند : خرده سیاره ای به نام ( F11×199 ) که در قرن آینده چندین بار از نزدیک زمین عبور خواهد کرد . البته خطراتی که کره زمین را تهدید می کنند از موضوعات گفته شده بیشتر است و ممکن است در آینده این خطرات در اشکال دیگری نیز بروز کند .

حذف مواد مخرب لایه ازن‌
آیا تا به حال با مواد تشکیل‌دهنده دستگاه‌هایی که برای اطفای حریق استفاده می‌شوند، ‌آشنایی داشته‌اید؟ آتش خاموش‌کن‌ها بستگی به کاربردی که دارند، از مواد شیمیایی مختلفی تشکیل شده‌اند ‌که هالون‌ها یکی از این مواد هستند.‌

هالون‌ها یکی از گاز‌های مخرب لایه ازن هستند که در کپسول‌های آتش‌نشانی برای ‌خاموش کردن آتش استفاده می‌شوند.‌ با وجود خواص بسیار مناسب برای خاموش کردن آتش در این گازها، این مواد جزو ‌فهرست مواد تحت کنترل پروتکل مونترال قرار دارد و به دلیل توان تخریب ازن بسیار ‌بالای آنها باید از چرخه مصرف حذف شوند.
بررسی‌ها نشان داده است با این که میزان کل مصرف این مواد در جهان حدود ٢ درصد ‌کل مصرف مواد مخرب لایه ازن را تشکیل می‌دهد، اما این گازها موجب تخریب بیش از ‌‌٢۵درصد لایه ازن می‌شوند.‌

براساس مفاد پروتکل مونترال، کشورهای عضو موظف به حذف تولید و مصرف مواد ‌مخرب لایه ازن، بنا بر برنامه زمانی ارائه شده در این پروتکل هستند. جمهوری اسلامی ‌ایران نیز که در سال ١٣۶۹ (١۹۹٠ میلادی) به عضویت این پروتکل درآمده است و از آن ‌زمان تاکنون فعالیت‌های بسیاری در زمینه حذف مصرف مواد مخرب لایه ازن در صنایع ‌مختلف مصرف‌کننده این مواد ازجمله صنایع تولید تجهیزات سرماساز، تولید اسفنج و ‌صنعت کشاورزی داشته موظف است به دیگر تعهدات این پروتکل عمل کند.‌
بررسی‌ها نشان می‌دهد که هالون‌ها یکی از مواد مخرب لایه ازن است که سلامت کره زمین را ‌تهدید می‌کنند، طبق برنامه زمانبندی پروتکل مونترال به منظور حفاظت از لایه ازن ‌احداث سیستم‌های جدید هالون ممنوع اعلام شده و با متوقف شدن تولید هالون مصرف‌‌کنندگان این ماده موظف به جایگزینی آن با دیگر عوامل خاموش‌کننده آتش سازگار با ‌قوانین و مقررات جاری زیست محیطی شده‌اند. ‌
از این رو کشورهای عضو پروتکل مونترال ملزم به اعمال کنترل در تولید و مصرف و در نهایت ‌حذف مصرف هالون‌ها تا سال ٢٠١٠ میلادی هستند. بر این اساس پس از اول ژانویه سال ‌‌٢٠١٠ میلادی تنها هالون‌های بازیافتی می‌توانند مورد مصرف قرار گیرند و این امر فقط ‌تحت نظر نهادهای دولتی و بین‌المللی همچون دفتر حفاظت لایه ازن سازمان حفاظت ‌محیط زیست امکان‌پذیر است.‌

اقدامات انجام شده در ایران‌
در این خصوص، دفتر حفاظت لایه ازن با همکاری آژانس توسعه فرانسه (به صورت همکاری ‌دوجانبه) و با استفاده از تسهیلات صندوق چندجانبه پروتکل مونترال اقدام به اجرای طرح ‌‌ برنامه مدیریت هالون به منظور حذف مصارف غیرضروری هالون در کشور کرده است‌‌. این طرح شامل ۳ بخش عمده شامل ایجاد مرکز تبادل اطلاعات،‌ ایجاد بانک فیزیکی ‌هالون و آموزش کمک‌های فنی بوده است که هم‌اکنون در کشور در حال است.‌
بخش ایجاد مرکز تبادل اطلاعات شامل اطلاعات فنی، اقتصادی و دیگر موارد مرتبط با ‌هالون‌هاست که دفتر حفاظت لایه ازن هم‌اکنون در حال جمع‌آوری تمامی اطلاعات ‌مربوط به شرکت‌های تامین‌کننده خدمات و مصرف‌کننده‌های هالون است.‌
بانک فیزیکی هالون نیز به منظور بازیافت، بازگردش هالون‌ها و پوشش مصارف ضروری ‌ایجاد می‌شود.‌
در این بخش مراکز بانک فیزیکی هالون برای جلوگیری از انتشار بی‌مورد هالون در هوا و ‌نیز فراهم آوردن هالون برای شرکت‌ها یا سازمان‌هایی که مصرف هالون در آنها بنا به ‌تشخیص گروه مشاوران هالون ضروری است کاربرد دارد.‌
همچنین این مرکز مسوول دریافت هالون‌ها از استفاده‌کنندگانی هستند که تجهیزات ‌مصرف‌کننده هالون یا اطفای حریق خود را از رده خارج کرده یا تجهیزات فعلی را جایگزین ‌دستگاه‌های بدون مصرف هالون کرده‌اند. ‌
این مرکز هالون‌های بازیافتی را مطابق معیار تعریف شده به استفاده‌کنندگانی که نیاز حیاتی ‌و ضروری به مصرف هالون دارند، خواهند فروخت. ‌
بر این اساس آموزش ک