انحلال پذیری آب

میلاد فرهنگ کلاس 06  ملاصدرا 3

براي حل شدنموادگوناگوندرمقدار معينيآبدردماي اتاق محدوديتي وجود دارد. اين محدوديت راانحلالپذيري يا قابليت حل شدن آن ماده مشخص مي کند . انحلالپذيري وابسته به دما است و مي توان آن را با کمک منحنيانحلالپذيري نشان داد . بسته به ميزان ماده حل شده ، محلول را به سه نوع تقسيممي کنند که عبارتند از محلول هاي سير نشده ، سيرشده و فراسير شده .

اثر فشار برانحلالپذیری

اثر تغییر فشار برانحلالپذیریموادجامدو مایع معمولا کم است ولیانحلالپذیریگازهادریک محلول با افزایش یا کاهش فشاری که به محلول وارد می‌شود، به میزان قابل توجهی تغییر می‌کند. "ویلیام هنری" درسال 1803 میلادی کشف کرد که مقدار گازی کهدریک دمای ثابتدرمقدار معینی از یک مایع حل می‌شود با فشار جزئی آن گازدربالای محلول نسبت مستقیم دارد. فقط محلولهای رقیقدرفشارهای نسبتا پایین ازقانون هنریبه خوبی پیروی می‌کنند. گازهایی کهانحلالپذیریآنها بسیار زیاد است، عموما با حلال خود ترکیب می‌شود (مثلا گاز هیدروژنکلرید وقتی که حل می‌شود، با آن ترکیب شده و هیدروکلریک اسید تولیدمی‌کند). این محلولها از قانون هنری پیروی نمی‌کنند.

خون غواصهادرعمق دریا تحت فشار نسبتا زیاد ویژه عمقی کهدرآن کار می‌کنند با هوا سیر می‌شود. اگر این فشار ،دراثر بالا آمدن سریع سطحآببه سرعت برداشته شود، هوا به سرعت از محلول خارج شده و حبابهایی رادرسیستم جریان خون غواص ایجاد می‌کند. این حالت که "آمبولی هوایی" نام دارد، بر تحریکات عصبی وسیستم جریان خوناثر گذاشته و ممکن است مرگ آور باشد. برای پیشگیری از این حادثه از جوهلیوم واکسیژن به جای هوا که بخش عمده آن اکسیژن ونیتروژن است استفاده می‌شود، زیراانحلالپذیریهلیومدرخون ومایعات بدنبسیار کمتر از نیتروژن است.

تعادلهایانحلال

تعادل مایع - مایع (حل شدن برمدرآب)

هر گاه 50 گرمبرمرا که مایعی است قرمز رنگ ، فرار و سمیدرظرف محتوی یک لیترآببریزیم، دو لایه قرمز و بی رنگ پدید می‌آید. با گذشت زمان برمدرآبحل می‌شود و محلول کم کم پر رنگ می‌شود و بالاخره تغییر متوقف می‌شود. گر چه مایع برم هنوزدرته ظرف وجود دارد (درحدود 14 گرم). دراین شرایط که محلول برمدرمجاورت برم خالص قرار دارد و هیچگونه تغییری مشهود نیست، می‌گوییم سیستمدرحال تعادل است. ویژگی مهم تعادل ، تغییر ناپذیری خواص ماکروسکوپی آن است. خواص ماکروسکوپی ، خواصی است که به مقدار زیادی از ماده وابسته است بهاندازه‌ای که قابل مشاهده و اندازه گیری باشد و تغییرات آنها آشکار شود.

تعادلجامد - مایع (حل شدن نمک طعامدرآب)

هر گاه مقداری زیادی بلورهای نمک طعام (درحدود 500 گرم) را به یک لیترآببیفزاییم و مخلوط را بهم بزنیم چون هم زدن را تا 10 دقیقه ادامه دهیم،خواهیم دید که مقدار زیاد نمک حل می‌شود و فقط 140 گرم آن باقی می‌ماند کهبا بهم زدن زیاد هم از وزن نمک موجوددرته ظرف کاسته نمی‌شود. بنابراین می‌گوییم که به حالت ثابتی رسیده و سیستمدرحال تعادل است، زیرا خواص ماکروسکوپی آن تغییر نمی کند. درحقیقت پدیده تعادلدرسیستمجامد - مایعآبنمک شامل دو فرآیند است کهدرحال رقابت با یکدیگرند.