اسیدها و بازها

اسیدها و بازها

صائب پور یوسفی

اسيدها وبازها دو دسته ي معروف از مواد شيميايي را تشكيل مي دهند كه كنار مواد خنثي خود نمايي ميكنند اسيد ها معمولا ترش مزه اند و در ابتداي فرمول شيميايي آنها يك يا دو اتم هيدروژن وجود دارد براي مثال سولفوريك اسيدH2SO4 بازها نيز مزه اي تلخ دارند و در انتهاي فرمول شيميايي آنها يك يا چند گروه هيدروكسيد OH وجود دارد براي مثال سديم هيدروكسيدNaOH و نام ديگر اين مواد بازي ، مواد قليايي است. از اسيد هاي خوراكي مي توان سركه ، افشره پرتقال و افشره گوجه فرنگي و حتي نوشابه هاي گازدار و يا آب باران را نام برد .و از باز ها ي آشنا مي توان صابون ،آب دريا ، شير منيزي ، پاك كننده ها و مايع سفيد كننده را نام برد حتي مايع درون پوست پرتقال نيز يك باز به شمار مي آيد .

براي شناسايي اسيد ها و باز ها روشهاي متفاوتي وجود دارد :
روش اول : برخي از بازها و اسيد هاي خوراكي را با توجه به مزه آنها مي توان از هم تشخيص داد.
روش دوم:استفاده از شناساگر ( معرف ) ها ، شناساگرها مواد طبيعي يا شيمايي هستند كه با تغيير رنگ خود در محيط اسيدي و در محيط بازي اين دو دسته از مواد را از يكديگر متمايز مي سازنند.
شناساگر هاي طبيعي : در گذشته از عصاره گل يا ميوه گياهان براي شناسايي اسيد ها و بازها از يكديگر استفاده مي كردند.مثلا از عصاره كلم سرخ ، گلبرگ هاي گل بنفشه ، گلبرگ هاي گل سرخ ، كه آنها را روي يك قطعه اي از يك كاغذ كشيده تا قرار گيرد و با پاشيدن مقداري از اسيد يا باز تغيير رنگ ايجاد مي شد كه اين عامل شناسايي مواد از يكديگر بود.

شناساگرهاي شيميايي: از شناساگرهاي شيمايي مي توان ليتموس (تورنسل) ، فنول فتالئين و متيل اورانژ(متيل نارنجي) را را نام برد.جدول زير تغيير رنگ اين سه شناساگر را در محيط اسيدي و بازي نشان مي دهد.
شناساگر رنگ در محلول هاي مختلف
خنثي اسيدي بازي
ليتموس بنفش سرخ آبي
فنول فتئالين بي رنگ بي رنگ ارغواني
متيل نارنجي نارنجي سرخ زرد
روش سوم: استفاده از عامل PH ( پي اچ). PH مقياسي است كه در ماي اتاق گستره اي از صفر تا 14 را در بر مي گيرد با اين عامل هم اسيد ي يا بازي بودن محلول ها و هم ميزان اسيدي يا بازي بودن را مي توانيم مشخص كنيم. PH در واقع منفي لگاريتم غلظت يون هيدرونيوم است كه توسط دانشمندي به نام سورن پيتر لاريتس سورن سن زيست شيمي دان دانماركي نهاده شد .
PH = - Log[ H3O+]
آب خالص ومحلول ها خنثي مانند آب نمك ،آب قند داراي PH برابر 7 اند و محلول هاي اسيدي PHكمتر از 7 و محلول هاي بازي PH بيشتر از 7 را دارند. در اسيدها هرچه مقدار PH كمتر باشد قدرت اسيدي بيشتر و در بازها هر چه PH بيشتر باشد قدرت بازي بيشتر است.

PH محلول ها را مي توان به كمك كاغذ هاي PH سنج يا به كمك دستگاه PH سنج ديجيتالي
سنجيد.