کلویید ها

یوسف رجبی          کلاس 0/6       ملاصدرا1      شیفت1 

کلویید چیست؟

اگر در یک لوله ی آزمایش تا یک سوم گنجایش آن الکل معمولی بریزیم و به آن نصف قاشق چایخوری گَرد گوگرد اضافه کنیم و سپس مخلوط حاصل را به ملایمت داخل یک بِشِر آب داغ گرما بدهیم و هم بزنیم، می بینیم که گوگرد در الکل حل می شود. اما اگر چنین محلولی را در یک ظرف سرد خالی کنیم، می بینیم که پدید ه ی دیگری به وجود می آید. در مخلوط جدید، گوگرد به صورت ذرات ریزی درمی آید و هر ذره با آن که خیلی ریز است، از صدها و گاه هزاران اتم تشکیل شده است. این ذرات را «کلویید» می نامند.

کلویید چگونه کشف شد؟

در سال ۱۸۶۱، توماس گراهام، عبور موادّ مختلف را از درون غشای تراوا آزمایش کرد. او دریافت که گروهی از اجسام به آسانی از درون غشا عبور می کنند و گروه دیگر به هیچ وجه از آن نمی گذرند. این دانشمند، اجسام گروه اول را کریستالوئید (شبه بلور) وگروه دوم را کلویید (شبه چسب) نامید.

کلوییدها محلول نیستند

کلوییدها ظاهری محلول مانند دارند. یعنی به ظاهر همگن و شفاف اند و مانند محلول ها از سوراخ های کاغذ صافی می گذرند. با وجود این، چهار تفاوت اساسی میان کلوییدها و محلول ها دیده می شود:

۱) درکلوییدها، اندازه ی ذراتِ پخش شده، از اندازه ی ذرات حل شده در محلول ها، یعنی مولکول ها و یون ها، بزرگتر و بین ۱۰ ۷ و۱۰ ۸ سانتی متر است؛ در حالی که اندازه ی ذرات حل شده در محلولها در حدود ۱۰ ۹ متر (نانومتر) است، یعنی ابعاد یونها.

۲) اگرچه معمولاً اندازه ی ذرات سازنده ی کلوییدها آن اندازه کوچک است که از سوراخ های کاغذ می گذرند، اما آن اندازه بزرگ هم هست که وقتی در مسیر نور قرار گیرند، بتوانند نور را به اطراف بپراکنند. اگر در یک جای تاریک، دو ظرف، یکی شامل محلولی مانند آب نمک و دیگری شامل کلوییدی مانند FeCl۳ در آب جوش را در کنار یکدیگر قرار دهید و باریکه ی نوری به آن بتابانید و از پهلو به آن دو نگاه کنید، می بینید که مسیر عبور نور در داخل محلول مشخص نیست، ولی در داخل کلویید کاملاً مشخص است؛

به ترتیب از چپ به راست: کلویید پودر طلا، محلول کلرید طلا، سوسپانسیون سولفات آهن و کلرید طلا