مول؟؟!!

تهیه کننده : مهدی ملکی  06  نصیری

اساسا یک مول مقدار یک ماده را نشان می‌دهد، ولی این اندازه‌گیری را به شیوه هوشمندانه‌ای انجام می‌دهد. فرض کنیم که می‌خواهید کلسیوم‌سولفاید را به طور صنعتی تولید کنید، و در یک صنعت شدیدا رقابتی کار می‌کنید که در آن نمی‌توان به هیچ وجه کلسیوم یا گوگرد را هدر داد. این امر به این معنی است که نیاز دارید مقدار دقیق مورد نیاز از هر کدام از مواد اولیه را بدانید. ولی تعریف مقدار در اینجا کار ساده‌ای نیست، چرا که اتم گوگرد، نوترون‌ها و پروتون‌های کمتری به نسبت اتم کلسیوم دارد و در نتیجه جرم کمتری در مقایسه با آن خواهد داشت. در نتیجه اگر ده کیلوگرم از هر یک داشته باشید، در عمل مقداری اتم گوگرد بیش از نیاز خود خریداری کرده‌اید.

ساختمان اتم با استفاده از مدل بور

تهیه کننده : مهدی ملکی 06  (نصیری)

دانستیم که مدارها با اعداد صحیح شماره گذاری می‌شوند. عدد 1 نزدیکترین مدار به هسته است و حداکثر عده الکترونها در یک مدار 2n² است که n شماره مدار است.

یک قائده کلی برای پیشگویی عده الکترونها این است که مدار خارجی نمی‌تواند بیش از هشت الکترون داشته باشد. نخستین مدار حداکثر می‌تواند دو الکترون داشته باشد که هیدروژن با عدد واقعی یک که الکترون دارد و هلیم در این مدار قرار می‌گیرند.

آروین شرودینگر

تهیه کننده : مهدی ملکی            06 شهید نصیری

مدل کوانتومی اتم ( با تأکید بر خصلت موجی) :

در  سال ١٩٢٦  اروین شرودینگر فیزیکدان مشهور اتریشی  بر مبنای رفتار دو گانه ی الکترون و با  تأکید  بر رفتار موجی ان مدلی برای اتم پیشنهاد داد . وی در این مدل به جای محدود کردن الکترون به یک مدار دایره ای شکل از حضور الکترون در فضایی سه بعدی به نام اوربیتال سخن به میان اورد . او پس از انجام محاسبات  بسیار  پیچیده ی ریاضی  نتیجه  گرفت همان  گونه  که  برای مشخص کردن  موقعیت  یک  جسم  در فضا به سه عدد ( طول وعرض و ارتفاع ) نیاز است  برای  مشخص کردن هر یک ازاوربیتال های  یک  اتم نیز به چنین داده هایی نیاز داریم . شرودینگر به این منظور از سه عدد n وl و ml استفاده کرد که عددهای کوانتومی خوانده می شوند .

n که عدد کوانتومی اصلی گفته می شود ، همان عددی است  که بور برای مشخص کردن  ترازهای انرژی در مدل   خود به کار برده  بود. در مدل کوانتومی به جای ترازهای انرژی از  واژه ی لایه های الکترونی استفاده  می شود و n  سطح انرژی را معین می کند . n=1 پایدار ترین لایه ی الکترونی را  نشان  می دهد  و هر چه  n  بالاتر رود  سطح  انرژی لایه ی الکترونی افزایش می یابد. پیرامون هسته ی اتم حداکثر هفت لایه ی الکترونی مشاهده شده است .

                                                                  به نام خدا                                                                                    نام ونام خانوادگی یاسر قاسمی                                                                                کلاس 06                                                                                                                                                                                                                                تصویر جدول تناوبی در ادامه مطلب                                     

جدول تناوبی عنصرهای شیمیایی‏، نمایش جدولیعنصرهای شیمیایی بر پایهٔ عدد اتمی، آرایش الکترونی و ویژگی‌های شیمیایی آن‌ها است. ترتیب جایگیری عنصرها در این جدول از عدد اتمی کمتر به سوی عدد اتمی (شمار پروتون‌های) بالاتر است. شکل استاندارد این جدول ۱۸ × ۷ است؛ عنصرهای اصلی در بالا و دو ردیف کوچکتر از عنصرها در پایین جای دارد. می‌توان این جدول را به چهار مستطیل شکست، این چهار ستون مستطیلی عبارتند از: بلوک اس در سمت چپ، بلوک پی در راست، بلوک دی در وسط و بلوک اف یا همان فلزات واسطهٔ داخلی در پایین. ردیف‌های این جدول، دوره و ستون‌های آن یا همان ستون‌های s و d و p، گروه‌های جدول تناوبی نام دارند. همچنین گاهی برخی از این گروه‌های نام‌های ویژه‌ای دارند برای نمونه گروه هالوژن‌ها و گازهای نجیب از آن جمله‌اند. هدف از ساخت جدول تناوبی چه به شکل مستطیلی و چه به شکل‌های دیگر برای بررسی بهتر ویژگی‌های شیمیایی عنصرها بوده است این جدول کاربرد زیادی در دانش شیمی و پردازش رفتار عنصرها دارد.

اعتبار جدول تناوبی به پای دیمیتری مندلیف نوشته شده است با اینکه پیشروان دیگری پیش از او وجود داشته‌اند. او این جدول را در سال ۱۸۶۹ منتشر کرد این نخستین جدولی بود که به این گستردگی مرتب شده بود. مندلیف این جدول را درست کرد تا ویژگی‌های دوره‌ای آنچه که بعدها «عنصر» نام گرفت را بهتر نشان دهد. وی توانسته بود برخی ویژگی‌های عنصرهایی که هنوز کشف نشده بود را پیشبینی کند و جای آن‌ها را خالی گذاشته بود. کم کم با پیشرفت دانش، عنصرهای تازه تری شناسایی شد و جای خالی عنصرها در جدول پُر شد. با شناسایی عنصرهای نو و گسترش شبیه سازی‌های نظری دربارهٔ رفتار شیمیایی مواد، جدول آن روز مندلیف بسیار گستده تر شده است.

همهٔ عنصرهای شیمیایی از عدد اتمی ۱ (هیدروژن) تا ۱۱۸ (آن‌ان‌اکتیوم) شناسایی یا ساخته شده‌اند. دانشمندان هنوز به دنبال ساخت عنصرهای پس از آن‌ان‌اکتیوم اند و البته این پرسش را پیشرو دارند که عنصرهای تازه تر چگونه جدول را اصلاح خواهند کرد. همچنین ایزوتوپ‌های پرتوزای بسیاری هم در آزمایشگاه ساخته شده است.

نام ونام خانوادگی  یاسر قاسمی                                   کلاس 06

آووگادرو

تهیه کننده: مجتبی مرادطلب

آووگادرو ، با استفاده از قانون فاراده که مقدار الکتریسیته لازم برای آزاد کردن یک یون گرم ⁺H را 96487 کولن بدست آورده بود و با استفاده از بار الکترون ، این عدد را بدست آورد. زیرا 96487 کولن الکتریسیته برای آزاد کردن یک مول الکترون مصرف می شود. پس :

مطالبی چند پیرامون این عدد

شیمیدانها همیشه  از عدد  آووگادرو استفاده می كنند؛ زیرا یك شیمیدان بر اهمیت این عدد واقف بوده و می داند كه به چكار می آید.

آمادئوآووگادرو ،صاحب فرضیه آووگادرو در سال 1811 همانی است كه به همراه استانیس لائو (Stanislao Cannizzaro)[ صاحب قانون گای لوساك (Gay-Lussacs)] كلیه شبهات مربوط به مقیاس وزن اتمی را در كنفرانس كارسرو(Karlsruhe ) به ظرافت تمام از میان برداشتند.

شیمی آلی

تهیه کننده : مجتبی مرادطلب

شیمی آلی زیر مجموعه ای از دانش شیمی است که درباره ترکیبات کربن یا مواد آلی سخن می‌گوید، عنصر اصلی که با کربن ترکیبات آلی را تشکیل می دهند، هیدروژن می باشد. در گذشته به موادی که ریشه گیاهی یا حیوانی داشتند، مواد آلی می گفتند اما امروزه مواد آلی را می توان از طریق روش های صنعتی و آزمایشگاهی و به کمک مواد معدنی نیز سنتز کرد. موادی که از منابع آلی بدست می آیند، در یک ویژگی مشترک هستند و آن اشتراک در دارا بودن عنصر کربن است. دو منبع بزرگ مواد آلی که از آنها مواد آلی با ترکیبات ساده، تأمین می شوند، نفت و زغال سنگ هستند، این دو ماده فسیلی در مفهوم قدیمی آلی بوده و حاصل تجزیه جانوران و گیاهان هستند. این ترکیبات ساده به عنوان مصالح ساختمانی، در ساختن ترکیبات بزرگتر و پیچیده تر مصرف می گردند. شیمی آلی، شیمی ترکیبات کربن با سایر عناصر به ویژه هیدروژن، اکسیژن، نیتروژن، هالوژن ها و غیر فلزات دیگر نظیر گوگرد و منیزیوم است. الکل ها، اترها، هیدروکربن ها، آلدئیدها، کتونها، کربوکسیلیک اسیدها، ترکیبات آلیفاتیک حلقوی، کربانیون ها، آمین ها، فنل ها، درشت مولکول ها و بسپارها (پلیمر) و نظیر آنها جزء مواد آلی بوده و مباحث شیمی آلی را به خود اختصاص داده اند.

هانري بكرل

تهيه كننده: مهدي ملكي

كلاس: 0/6 - رياضي

آنری آنتوان بکرل (به فرانسوی: Antoine Henri Becquerel)‏ ‏(۱۸۵۲-۱۹۰۸) فیزیک‌دان فرانسوی و یکی از کاشفان پدیدهٔ پرتوزایی بود. وی در پاریس و در خانواده‌ای اهل علم زاده شد. تحصیلات خود را در پلی‌تکنیک این شهر و مدرسهٔ «پل‌ها و راه‌ها» به پایان رساند. در سال ۱۸۹۲ به کرسی استادی در موزهٔ ملّی تاریخ طبیعی پاریس انتخاب شد؛ او سوّمین نفر از خانوادهٔ بکرل بود که به این سمت برگزیده می‌شد. در سال ۱۸۹۴ مهندس ارشد وزارت راه و پل شد.
تصویر فیلم عکاسی بکرل که توسط پرتودهی به اشعهٔ یک نمک اورانیوم، تار شده‌اند. سایهٔ یک صلیب مالتی فلزی، بین فیلم عکاسی و نمک اورانیوم، به وضوح دیده می‌شود.

بکرل در سال ۱۸۹۶ در حالی‌که مشغول بررسی خاصیت فسفرسانس در نمک‌های اورانیوم بود، پدیدهٔ پرتوزایی را کشف کرد. در ۱۹۰۳ همراه ماری کوری و پیر کوری جایزه نوبل فیزیک را «به خاطر خدمات برجسته‌ای که با کشف پرتوزایی خودبه‌خودی» انجام داده بود، دریافت کرد. «بکرل» -واحد اندازه‌گیری پرتوزایی- به نام او است؛ دو چاله در ماه و مریخ هم به نام او نام‌گذاری شده‌اند.

نظریه ی اتمی دالتون

تهيه كننده: مهدي ملكي

كلاس 0/6 - رياضي

دالتون نظریه اتمی خود را با اجرای آزمایش در هفت بند بیان کرد.
1-    ماده از ذره های تجزیه ناپذیری به نام اتم ساخته شده است.
نکته: این قسمت با نظریه امروزی سازگاری ندارد (زیرا اتم تجزیه میشود/ الکترون – پروتون – نوترون )
2-    همه ی اتم ها یک عنصر , مشابه یکدیگرند.
نکته: این قسمت با نظریه امروزی سازگاری ندارد زیرا در ایزوتوپ ها اتم های یک عنصر جرم متفاوتی دارند.  مانند:     U  235 U       238  U
3-    اتم ها نه به وجود می آیند و نه از بین می روند.
نکته : در واکنش های شیمیایی این قسمت درست است (قانون پایستگی جرم )
نکته :در واکنش های هسته ای این قسمت درست نیست چون در واکنش های هسته ای یک عنصر به عنصر دیگر تبدیل میشود   مانند اورانیوم  به پلوتونیم تبدیل میشود .
4-    اتم  عنصر های مختلف جرم و خواص شیمیایی  متفاوتی  دارند.
نکته: این قسمت با نظریه امروزی سازگاری دارد
5-     اتم های عنصرهای مختلف به هم متصل می شوند و مولکول ها را به وجود می آورند.
نکته: این قسمت با نظریه امروزی سازگاری دارد
6-      در هر مولکول از یک ترکیب معین , همواره نوع و تعداد نسبی اتم های سازنده ی آن یکسان است.
نکته: این قسمت با نظریه امروزی سازگاری دارد
7-     واکنش های شیمیایی شامل جابه جایی اتم ها و یا تغییر در شیوه ی اتصال آن ها است.
نکته: این قسمت با نظریه امروزی سازگاری دارد
نکته :قسمت 7 سوال کنکور بوده است (به صورت نقطه چین )
نظریه های دالتون نارسایی ها و ایرادهایی دارد و اما آغازی مهم بود.

شيمي آلي

تهيه كننده: مهدي ملكي

كلاس 0/6 - رياضي

شیمی آلی زیر مجموعه ای از دانش شیمی است که درباره ترکیبات کربن یا مواد آلی سخن می‌گوید، عنصر اصلی که با کربن ترکیبات آلی را تشکیل می دهند، هیدروژن می باشد. در گذشته به موادی که ریشه گیاهی یا حیوانی داشتند، مواد آلی می گفتند اما امروزه مواد آلی را می توان از طریق روش های صنعتی و آزمایشگاهی و به کمک مواد معدنی نیز سنتز کرد. موادی که از منابع آلی بدست می آیند، در یک ویژگی مشترک هستند و آن اشتراک در دارا بودن عنصر کربن است. دو منبع بزرگ مواد آلی که از آنها مواد آلی با ترکیبات ساده، تأمین می شوند، نفت و زغال سنگ هستند، این دو ماده فسیلی در مفهوم قدیمی آلی بوده و حاصل تجزیه جانوران و گیاهان هستند. این ترکیبات ساده به عنوان مصالح ساختمانی، در ساختن ترکیبات بزرگتر و پیچیده تر مصرف می گردند. شیمی آلی، شیمی ترکیبات کربن با سایر عناصر به ویژه هیدروژن، اکسیژن، نیتروژن، هالوژن ها و غیر فلزات دیگر نظیر گوگرد و منیزیوم است. الکل ها، اترها، هیدروکربن ها، آلدئیدها، کتون ها، کربوکسیلیک اسیدها، ترکیبات آلیفاتیک حلقوی، کربانیون ها، آمین ها، فنل ها، درشت مولکول ها و بسپارها (پلیمر) و نظیر آنها جزء مواد آلی بوده و مباحث شیمی آلی را به خود اختصاص داده اند. امروزه از مواد آلی و دانش شیمی آلی در رنگ سازی، کاغذ و جوهرسازی، مواد غذایی، پوشاک، پتروشیمی، مواد پلاستیکی و لاستیکی، داروسازی، پزشکی و ده ها صنعت دیگر بهره می برند. افزون بر بیست میلیون ترکیب شناخته شده کربن وجود دارد و هر ساله نیم میلیون ملکول جدید به خانواده مواد آلی اضافه می شوند. شیمی آلی شالوده زیست شناسی و پزشکی است. ساختمان موجودات زنده به غیر از آب، عمدتا" از مواد آلی ساخته شده اند، مولکول های مورد بحث در زیست شناسی مولکولی همان مولکول های آلی هستند. امروزه ما در عصر کربن زندگی می کنیم، هر روزه روزنامه ها و مجلات، ذهن ما را متوجه ترکیبات کربن نظیر کلسترول، چربی های اشباع نشده، هورمون ها، استروئیدها، حشره کش ها و فرومون ها می نماید. در دهه های گذشته به خاطر نفت جنگ های متعددی راه افتاده است، همچنین دو فاجعه نازک شدن لایه اوزون که عمدتا" به خاطر وجود کلرو فلوئورو کربن ها می باشد و پدیده گازهای گلخانه ای که ناشی از حضور متان، کلرو فلوئورو کربن ها و دی اکسید کربن است، زندگی انسان ها را به خطر انداخته است.

مولکول حلقوی و سه بعدی بنزن، این ماده در شیمی آلی یک ماده پایه است که در تولید میلیون ها ماده آلی دیگر نقش اساسی را بازی می کند.

نگاه کلی

ادامه حیات در موجودات وابسته به آب است که فراوانترین ماده در بافتهای گیاهی و حیوانی و دنیای اطراف ما می‌باشد. بیش از 80 درصد سطح زمین را آب پوشانده است که به‌صورت آب نسبتا خالص در رودخانه و دریاچه‌ها و محلول رقیق نمک در اقیانوسها و به‌صورت جامد تقریبا خالص در دشتهای برف و رودخانه‌های یخی و پهنه‌های یخی قطبی وجود دارد. خواص غیر عادی آب ، اثر عمیقی بر ماهیت محیط زیست دارد.

بالا بودن گرمای ویژه آب از تغییرات زیاد دمای سطح زمین جلوگیری می‌کند. حجم عظیم آب در اقیانوسها و دریاها گرمای خورشید را در طول روز جذب کرده ، بدون تغییر دمای قابل ملاحظه‌ای آن را شب به اتمسفر بر می‌گردانند. در روی کره ماه که آب وجود ندارد و سطح آن صخره‌هایی با گرمای ویژه پایین ( یک پنجم گرمای ویژه آب ) تشکیل شده است، گستره دمایی می‌تواند از 150 درجه تا 120 درجه تغییر کند.

توجیه خواص ویژه آب با پیوند هیدروژنی

مولکول آب از یک اتم اکسیژن و دو اتم هیدروژن تشکیل شده است و دارای ساختمانی خمیده می‌باشد. خواص غیر عادی آب حاکی از آن است که در این مولکول یک نوع نیروی بین مولکولی قوی وجود دارد. این نیروی قوی ، جاذبه میان H از یک مولکول آب و اکسیژن از مولکول دیگر می‌باشد و به پیوند هیروژنی موسوم است.

اختلاف الکترونگاتیوی میان O و H به اندازه ایست که ابر الکترونی در H₂O ( و مولکولهای مشابه مانند NH₃ , NF ) از هیدروژن به طرف اکسیژن جابجا می‌شود و هیدروژن در تاثیر متقابل با مولکولهای مجاور تقریبا مانند یک پروتون عمل می‌کند. اندازه کوچک هیدروژن باعث می‌شود که اتم اکسیژن از مولکول مجاور به آن نزدیک شده ، پیوندی میان آنها ایجاد شود.

نکته مهم این است که پیوند هیدروژنی فقط بین H و اکسیژن و نیتروژن و فلوئور ایجاد می‌شود. خواص غیر عادی آب با پیوند هیدروژنی توجیه می‌شود.

بالابودن گرمای ویژه آب

بالا بودن گرمای ویژه آب نسبت به دیگر مایعات و جامدات ، نشان دهنده مقدار بالای انرژی لازم برای شکستن پیوندهای هیدروژنی آب است. تعداد پیوندهای هیدروژنی با افزایش دما کم می‌شود، ولی حتی تا 100 درجه ، آن‌قدر پیوند هیدروژنی موجود است تا باعث شود گرمای تبخیر آب در مقایسه با سایر مایعات بالاتر باشد (540cal/gr). همان گونه که اشاره شد، این خاصیت آب ، سبب شده است که آب نقش تنظیم کننده حرارتی داشته باشد و جهان را در برابر تغییرات ناگهانی دما حفظ کند.

بالا بودن گرمای تبخیر آب به مقدار زیادی باعث ثابت ماندن دمای بدن در محدوده کم می‌شود. مقدار زیادی از گرمای حاصل از سوخت و ساز بدن از طریق تبخیر سطحی آب از میان روزنه‌های پوست خارج می‌شود.

افزایش حجم آب هنگام انجماد

هنگام انجماد آب ، مولکولهای H₂O در یک شش ضلعی باز قرار می‌گیرند. هر اتم اکسیژن در بلور یخ به 4 هیدروژن وصل می‌شود که با 2 اتم هیدروژن پیوند کووالانسی معمولی و با دو تای دیگر پیوند هیدروژنی تشکیل می‌دهد. بالا بودن نسبت فضای خالی در ساختمان یخ ، باعث کمتر شدن تراکم آن نسبت به آب می‌شود. افزایش حجم ، باعث کاهش چگالی آب می‌شود. سرد شدن آب تا زیر 4 درجه باعث کاهش تدریجی چگالی آب می‌شود و این نشان می‌دهد که در نقطه انجماد آب انتقال از یک ساختمان مولکولی فشرده و بسته به یک ساختمان باز به‌طور ناگهانی صورت نمی‌گیرد، بلکه به‌تدریج و در گستره دما انجام می‌شود.

با کاهش دما مولکولهای بیشتری به شکل ساختمان یخ می‌پیوندند و در دمای زیر 4 درجه تبدیل به ساختمان باز بر انقباض حاصل از سرد کردن غلبه کرده ، با پایین آمدن دما به سمت 0 درجه آب منبسط می‌شود. انبساط آب به هنگام انجماد هم اثرات مفید و هم اثرات مضری دارد. انجماد آب در بافتهای گیاهی و جانوری باعث تخریب دیواره سلولی در اثر انبساط می‌شود. اما همین فرایند انبساط در اثر یخ زدن آب در حفره‌های سنگها و صخره‌ها باعث شکستن سنگها شده و ایجاد خاکهای حاصلخیز می‌کند.

دانسیته آب

تغییر دانسیته آب با دما که این تغییر در 4 درجه به حداکثر مقدار خود می‌رسد در ناحیه‌هایی که آب و هوای زمستانی دارند اهمیت فراوانی دارد با پائین آمدن دمای هوا لایه‌های متراکم‌تر آب در سطح دریاچه به کف آن جابجا می‌شوند و در این فرایند گردشی اکسیژن و مواد غذایی تقریبا بطور یکنواخت به تمام قسمتهای دریاچه می‌رسد.

بعد از رسیدن به حالت پایدار دمای قسمت زیرین آب به 4 درجه می‌رسد و باعث می‌شود تا جانوران آبزی در زمستان به زندگی خود ادامه دهند. از طرف دیگر کم بودن دانسیته یخ نسبت به آب باعث شناور شدن یخ در سطح آب می‌شود. اگر یخ سنگین‌تر از آب بود آب کف دریاها و رودخانه‌ها یکپارچه منجمد می‌شد و عواقب خطرناکی برای آبزیان در پی داشت.

کشش سطحی

پیوند هیدروژنی بین مولکولهای آب باعث تشکیل غشای نسبتا محکمی در سطح آن می‌نمایند که در نتیجه باعث می‌شود که یک سوزن یا تیغ بر روی آب بماند یا برخی حشرات در سطح آب راه روند همچنین این خاصیت باعث بالا رفتن آب از لوله‌های موئین می‌شود. کشش سطحی آب با افزایش دما به دلیل کم شدن پیوندهای هیدروژنی کاهش می‌یابد.

خاصیت تر کنندگی

اگر نیروهای ما بین مولکولی مایع کمتر از نیروی متقابل بین مایع و یک جسم جامد باشد مایع در سطح جامد پخش می‌شود که خاصیت تر کنندگی نام دارد. ایجاد سطح مقعر بر آب موجود در لوله‌های نازک با توجه به پدیده تر کردن توجیه می‌شود. خاصیت تر کنندگی آب باعث استفاده از آن در شستشو می‌شود. دمای بالا و شوینده‌ها خاصیت تر کنندگی آب را بالا می‌برند.

قطبیت

قطبیت آب به دلیل اختلاف الکترونگاتیوی بین اتمهای اکسیژن و هیدروژن می‌باشد.

استفاده از آب به عنوان حلال

آب به دلیل ثابت دی‌الکتریک بالا و همچنین داشتن قطبیت ترکیبات یونی را در خود حل می‌کند. ثابت دی‌الکتریک بالای آب باعث کاهش نیروی جاذبه میان یونها می‌شود. در نتیجه احتمال ترکیب مجدد آنها و خارج شدن به صورت رسوب را کم می‌کند. آب از معدود مایعاتی است که می‌تواند در دمای اتاق مقدار زیادی از ترکیبات یونی را در خود حل کند. همچنین آب مواد مولکولی مانند متانول ، آمونیاک ، اوره و … را که می توانند با آب پیوند هیدروژنی برقرار کنند هم در خود حل می‌کند. علیرضا دیده بان       مدرس شهید نصیری    کلاس:06    ریاضی فیزیک

در این پست اسلاید‌های پاورپوینت مرتبط با آموزش شیمی را قرار می‌دهیم 

مجید مقبل دوست و ابولفضل بهادر

شهید نصیری06

دانلود در ادامه مطلب:

باز تعریف آنتروپی از دیدگاه ماکروسکوپی و مولکولی با رویکرد آموزشی (همراه با ارزیابی کتاب شیمی ۳ در رابطه با آنتروپی و قانونhttp://s1.picofile.com/file/7468866234/Entropy_Parsafar_www_chemyazd_com.zip.html

تهیه کننده: دکتر غلامعباس پارسافر (دانشگاه صنعتی شریف)
۱٫۵۱MB

مجید مقبل دوست و ابولفضل بهادر 

06شهید نصیری

100 شماره با مجله رشد آموزش شیمی

برای خواندن و دانلود به ادامه مطلب بروید:

مجله رشد آموزش شیمی در بهار 1391، حس و حال بهاری را افزون‌تر از هر زمان دیگری تجربه کرد. تولیدکنندگان مجلات رشد، صدمین ایستگاه مسیر خود را با نام «درنگی در راه» می‌شناسند و آن را برای ارزیابی آن‌چه انجام داده‌اند و آن‌چه در آینده باید به انجام برسانند غنیمت می‌شمارند.
مجله رشد آموزش شیمی نیز هنگامی که به ایستگاه صدم مسیر خود رسید، آماده سفر به گذشته خود شد. در نگاه نخست، بازگشت به گذشته این مجله، زمانی واقع در سه دهه پیش از امروز، توجه ما را به خود جلب می‌کند و این همان زمانی است که نخستین شماره این مجله تولد یافته است. اگرچه روشن نیست سودای آغاز این حرکت از چه زمانی در ذهن علاقه‌مندان به مسائل آموزش دانش شیمی و رفع مشکلات آن در کشود خانه کرد، اما در پاییز سال 1363 بود که سیدرضا آقاپورمقدم، یکی از معلمان شیمی دلسوز و سخت‌کوش، در جایگاه سردبیر این مجله، در این عرصه گام نهاد و به پشتیبانی جمعی از فرهیختگان به نشر آن همت گمارد.

برای خواندن و دانلود به ادامه مطلب بروید:
نظری کوتاه به 40 شماره نخست این مجله، ما را با افرادی که در تولید محتوای آن سهیم بوده‌اند، آشنا می‌کند؛ استادانی چون دکتر منصور عابدینی، محمدرضا ملاردی و حسن آقایی که از گذشته از فعالیت در جایگاه شورای داوری مجله، در رفع نیازهای معلمان، قلم نیز زده‌اند. در این میان بارها با نام‌هایی از جمله حسام امینی، مرتضی خلخالی، دکتر رحمت‌الله رحیمی، دکتر مسعود روحی لاریجانی، دکتر عیسی یاوری و ... رو‌به‌رو می‌شویم که در ارتقای سطح علمی و مهارت‌های حرفه‌ای معلمان حضوری شاخص داشته‌اند.
البته صدافسوس که امروز جای برخی از آنان در میان ما خالی است؛ از جمله دکتر سیدعلی سیداصفهانی و غلامحسین لطیفی ـ که چندی است در آرامگاه ابدی خود آرام گرفته‌اند. یک دهه پس از جریان گرفتن این حرکت ارزشمند، چهره‌های باتجربه دیگری به همکاری با این مجله پیوستند: غلامعباس پارسافر، مجتبی باقرزاده، محمدرضا یافتیان، احمد خرم‌آبادی‌زاد، ناصر سیدمتین، حسین رحمانی، رسول عبدالله میرزایی و آقای نیاز والی اصفهانی افرادی بودند که به‌عنوان شورای داوری مجله حمایت‌های ارزنده خود را نثار آن کرده‌اند.
اما دهه دوم از تولید مجله رشد آموزش شیمی، به گفته برخی افراد، دهه‌ای متفاوت از گذشته بوده است؛ چنان‌که بهروز مصیبیان، مدیر داخلی این دوره از انتشار مجله، از آن به‌عنوان «دوران طلایی» یاد می‌کند، چرا که در این دوره، امکان بهره‌گیری مجله از جذابیت‌های گرافیکی و تصویری فراهم شد و از این پس، محتوای پربار این مجله را ـ که به دست بانیان آن رقم خورده بود ـ تغییرات ساختاری چشم‌گیری همراهی کرد.
نظرافکنی به راه طی شده در ایستگاه صدم مجلات رشد، بهانه‌ای است تا یادی شود از همه کسانی که در معرفی و ادامه انتشار و تولید این مجلات سهیم بوده‌اند، حتی آن‌هایی که در هیچ‌جای مجله نامی از آنان ثبت نمی‌شود؛ در حای که بدون حمایتشان، این کار به انجام نمی‌رسد. اکنون مجله رشد آموزش شیمی، درنگ در راه خود را با قدردانی از همه همراهان قدیمی و جدید مجله ارج می‌نهد و مجموعه‌ای شامل 100 شماره این مجله را به علاقه‌مندان آن تقدیم می‌کند.

۱۰۰ شماره با مجله رشد آموزش شیمیhttp://roshdmag.ir/technicalandartunit-archive-writtingresources-shimiarchive-fa.html

شیمیدان و فیزیکدان بریتانیایی بود. معروفیت او بیشتر بخاطر پیشگامی او در نظریه اتمی است.

جان دالتون ۱۰ سال پیش از ثبت و اعلان استقلال آمریکا در سال ۱۷۶۶، در انگلستان زاده شد. خانواده او در یک کلبه کوچک گالی در روستایی زندگی می‌کردند. در کودکی، جان به همراه برادرش در یکمزرعه کار می‌کرد و در مغازه پدر در بافتن لباس او را یاری می‌دادند. با وجود فراهم بودن اندکی از لوازم اولیه زندگی آنها خانواده فقیری بودند، بسیاری از پسران فقیر در آن زمان از داشتن تحصیلات محروم بودند، اما جان توانست با خوش‌شانسی در مدرسه‌ای در همان نزدیک زادگاهش مشغول تحصیل شود. او به یادگیری علاقه زیادی نشان می‌داد. آموزگاران نیز او را به یادگیری تشویق می‌کردند. در ۱۲ سالگی، او اولین مدرسه خود را در شهری نزدیک محل اقامتش باز کرد اما به خاطر کمبود پول مجبور به بستن آنجا و کارکردن در مزرعه عمه‎اش شد.

۳ سال بعد، به همراه برادر بزرگ‌تر و یکی از دوستانش مدرسه‌ای را در کندال[۱] انگلیس باز کرد. به تدریس انگلیسی. لاتین، یونانی، فرانسوی و ۲۱ موضوع علمی و ریاضی پرداخت. جان به یادگیری طبیعت و هوای اطراف خود می‌پرداخت. او پروانه‎ها، حلزون‎، و. . . را جمع‌آوری می‌کرد. جان دالتون پی برد که دچار کوررنگی ست و به یادگیری آن روی آورد. در ۱۷۹۳، جان به عنوان معلم خصوصی به منچستر رفت و درکالج جدید مشغول به تدریس شد. و در آنجا به مشاهده رفتار گازها پرداخت.

او به عناصر و اجزاء مختلف و چگونگی درست شدن آنها اندیشید. جان نظریه‌ای داشت که بر طبق آن، هر عنصری از اتم‎های مجزا تشکیل شده و تمام عناصر با یکدیگر متفاوت هستند زیرا اتم‌های سازنده هر کدام از آنها، با دیگری متفاوت است.

او فکر می‌کرد که هر عنصری وزن مخصوص می‌دارد، زیرا از اتم‌های متفاوتی تشکیل شده. در سال ۱۸۰۸، جان دالتون کتابی با مضمون، نظامی نوین در فلسفه شیمی منتشر کرد که در آن وزن بسیاری از اتم‌های شناخته شده را جمع‌آوری و لیست کرده بود. مقدار عددی وزن‌هایی که او محاسبه کرده کاملاً دقیق نبودند، اما مبنایی بودند برای جدول تناوبی پیشرفته، اگرچه بسیاری نظریه دالتون در مورد ساختار اتم را نپذیرفتند، اما وی بر تحقیقات خود برای دفاع از نظریه‌اش ادامه می‌داد.

جان دالتون در سال ۱۸۴۴ درگذشت، او با افتخار در انگلستان به خاک سپرده شد. بیش از ۴۰۰,۰۰۰ نفر بدن بی‌جان او را هنگام قرار گرفتن در تابوت مشایعت کردند. آخرین تجربه و آزمایش مربوط به او بررسی چشم نگهداری شده او در سال ۱۹۹۵ بود تا دلیل کوررنگی او را معلوم کنند. ثابت شد که کوررنگی او از نوع نادری است که به دوتروآنوپیا معروف است. دالتون حتی پس از مرگ نیز به گسترش دانش کمک کرد.

امروز، دانشمندان در هر جا، نظریه دالتون درباره ساختار اتم را مورد قبول می‌دانند. یک پسر ساده روستایی روش جدیدی برای اندیشیدن و نگاه کردن به عالم هستی و چگونگی کارکرد آن را به مردم و اهل دانش نشان داد.                                نام و نام خانوادگی  یاسر قاسمی            کلاس 06                                                                                                                           

مهدی میرزاخواه

دوم تجربی دبیرستان شهید رجایی1

فلزات قلیایی خاکی:

به عناصر گروه دوم جدول تناوبی که ارایش الکترونی انها2s2   ختم میشود می گویند.عناصر گروه دوم جدول تناوبی که به فلزات قلیایی خاکی معروفند در لایه ی ظرفیت الکترونی دارای آرایش ns2 هستند.اخرین عنصر این گروه یعنی رادیوم رادیواکتیو است.این فلزات سطحی درخشان و رنگ نقره ای سفید دارند. دارای واکنش پذیری بالایی است.اما واکنش پذیری این گروه به اندازه ی فلزات قلیایی(گروهi)نیست.                                                                             استخراج فلزات قلیایی خاکی در پوسته زمین یافت میشوند.اما نه به صورت فلز ازاد بلکه به علت فعالیت بالا به صورت ترکیب در کانیها و سنگهای مختلف .کلسیم,پنجمین عنصر فراوان در پوسته  زمین است. کانیهای مهم منیزیم.

عبارتند از:

کارنیت,منیزیت ودولومیت.منیزیم از اب دریا هم استخراج میشود. با افزودن هیدروکسید کلسیم به آب دریا هیدروکسید منیزیم محلول به صورت رسوب ته نشین میشود. این رسوب بعد از تبدیل به کلرید منیزیم در سلول الکترو شیمیای داونز الکترولیز میشود تا منیزیم فلزی به دست آید. منابع عمده کلسیم , کالک , سنگ آهک, سنگ گچ بی آب است.

عدد جرمی وایزوتوپ ها

برچسب‌ها: کاربرد پرتو کاتدی

اتمهای گازهای نجیب دارای آرایش پایدار هستند زیرا تمام اوربیتالهای لایه ظرفیت آنها پرشده است ( ns2  -  np6) اتمهای دیگر هم تمایل دارند که خود را به آرایش الکترونی گاز نجیب قبل یا بعد از خودشان برسانند. وقتی اتمی به آرایش هشتایی پایدار می رسد، از واکنش پذیری آن کاسته می شود و دیگر تمایلی به تشکیل پیوندهای دیگر از خود نشان نمی دهد.

مشاهده ها نشان می دهد که فلزها با از دست دادن الکترونهای ظرفیت خود به آرامش هشتایی می رسند و تبدیل به کاتیون (یون مثبت) می شوند. در حالی که نافلزها  با گرفتن  الکترون به این آرایش پایدار می رسند و تبدیل به آنیون (یون منفی) می شوند.

یونهای تک اتمی

به هر یونی که از یک اتم آن هم بر اثر گرفتن یا از دست دادن یک یا چند الکترون تشکیل می شود یون تک اتمی می گویند.

فلزهای گروه اول با از دست دادن یک الکترون تبدیل به کاتیون با بار +۱ میشوند مثل Na+

فلزهای گروه دوم ، با از دست دادن دو الکترون تبدیل به کاتیون ۲+ می شوند مثل  ^۲+ Mg

نافلزهای گروه ۶۱ با گرفتن دو الکترون به آنیونی با بار ۲- تبدیل می شوند مثل ^۲- O               

نافلزهای گروه ۷۱ با گرفتن دو الکترون به آنیونی با بار ۱- تبدیل میشوند مثل Cl^-

بعضی فلزهای واسطه بدون داشتن آرایش الکترونی گاز نجیب به پایداری می رسند. برخی از این عنصرها می توانند یونهایی با بار متفاوت داشته باشند مثل

^+۲   Fe و   ^۲+    Fe یا ^۳+ Mn   و^۳+ Mn

این یونها را به ترتیب یون  را به ترتیب آهن (II  ) و یون آهن (III) یا یون منگنز (II) و یون منگنز (III) می نامند.

ترکیبهای یونی

یک مثال متداول برای این ترکیبها نمک خوراکی (سدیم کلرید) است. نمکها از ذره های بارداری تشکیل شده اند که در نتیجه ی دادو ستد الکترون بوجود آمده اند. به نیروی جاذبه ای که بین این ذره های باردار، بار ناهمنام وجود دارد پیوند یونی می گویند. در تمام نمکها این نوع پیوند وجود دارد. این نیروی جاذبه محدود به یک کاتیون و یک آنیون نیست بلکه در تمام جهتها و میان همه ی یونهای ناهمنام مجاور و در فواصل مختلف وجود دارد . تعداد بسیار زیادی از یونهای ناهمنام به سمت یکدیگر کشیده می شوند و آرایش منظمی را بوجود می آورند.

آرایش یونها در نمکها به صورت یک الگوی تکراری است و این الگو در سراسر بلور تکرار می شود. به ساختاری که بر اثر چیده شدن ذره های سازنده ی یک جسم در سه بعد بوجود می آید، شبکه بلور آن جسم می گویند.

هر ترکیب شیمیایی که یونهای با بار مخالف ذره های سازنده آن باشند یک ترکیب یونی یا نمک است.

ترکیبهای یونی در حالتی که یون ها بتوانند آزادانه حرکت کنند رسانای خوبی برای جریان برق هستند (نمک محلول در آب)

مقدار انرژی آزاد شده به هنگام تشکیل یک مول جامد یونی از یونهای گازی سازنده آن را انرژی شبکه می گویند. این انرژی می تواند معیار خوبی برای اندازه گیری قدرت پیوند در ترکیبهای یونی باشد. به عنوان مثال انرژی شبکه سدیم کلرید

Kj.mol ^-۱ ۷۸۷/۵ است .

ترکیبهای یونی نقطه ذوب و نقطه جوش بالایی دارند چون نیروی جاذبه بین یونهای آن خیلی قوی است.

بلور نمکها به نسبت سخت و شکننده است. یونها در شبکه ی بلور به صورت منظم قرار گرفته اند. ترکیب یونی سخت است ، زیرا برای شکستن همه ی پیوندهای میان یونها انرژی بسیار زیادی لازم است.

در هر حال چنانچه بر اثر ضربه ی چکش یکی از لایه ها اندکی جابجا شود، آنگاه بارهای ناهمنام کنار هم قرار می گیرند و به دلیل اثر دافعه میان یونهای هم نام شبکه بلور به هم می ریزد و می شکند.

ترکیبهای یونی دو تایی

به ترکیبهای یونی متشکل از دو عنصر ترکیبهای دو تایی می گویند مثل نمک خوراکی که از دو عنصر سدیم و کلر تشکیل شده است. برا ی نمایش ترکیبهای یونی دو تایی ابتدا نماد شیمیایی کاتیون و سپس نماد شیمیایی آنیون را می نویسیم. برای نام گذاری هم نخست نام کاتیون و سپس نام آنیون را می نویسیم. به عنوان مثال :

فرمول نویسی یک ترکیب یونی دو تایی را می توان در سه مرحله ملاحظه کرد . برای نمونه به نوشتن فرمول شیمیایی آلومینیوم اکسید توجه کنید:

۱) در این اکسید نماد کاتیون ^+۳Al   و نماد آنیون  ^۲+  o  است .

۲) نخست نماد کاتیون و سپس نماد آنیون را می نویسیم  ^۲-Al^+۳  o    

۳) کوچکترین مضرب مشترک بارهای این دو یون برابر  ۶(= ۳×۲)است . برای داشتن ۶ بار مثبت باید ۲ یون ^+۳Al و برای ۶ بار منفی باید ۳ یون ^۲-  o   داشته باشیم. از این رو نسبت o ^-۲      Al^+۳ برابر ۲ به ۳ و فرمول شیمیایی این ترکیب به صورت Al_۲ o_۳است.

یونهای چند اتمی

ترکیبهای یونی مثل سدیم سولفات پتاسیم و آمونیوم نیترات وجود دارند که یونهای سازنده ی آنها از دو یا چند اتم یکسان یا متفاوت تشکیل شده است. به این یونها چند اتمی می گویند. برای مثال در آمونیوم نتیرات ، کاتیون  ^+۴  NH    و آنیون ^۳- NO است. بار کاتیون  ۱+ و بار آنیون ۱- است . بنابر این فرمول شیمیایی این نمک به صورت_۳  NO_۴NH است و نسبت کاتیون به آنیون ۱ به ۱ است.

فرمول یونی یک ترکیب یونی چندتایی را می توان در دو مرحله خلاصه کرد . به نوشتن فرمول شیمیایی آمونیوم کربنات توجه کنید.

۱- نماد شیمیایی یون آمونیوم ⁺_۴ NH و کربنات (Co^۲- _۳  ) است. ابتدا کاتیون و سپس آنیون را می نویسیم :   _۳   NH_۴Co  است.

برخی نمکهای آب تبلور دارند

یونهای موجود در برخی از نمکها می توانند با ملکول های آب پیوند تشکیل دهند. این ترکیبها را نمکهای آبپوشیده می گویند مانند مس (||) سولفات ۵ آبه، 5H2O،  CUSO4  مشاهده می کنید که تعداد مولکوهای آب تبلور را پس از نوشتن فرمول شیمیایی مشخص می کنند.

اتمهای گازهای نجیب دارای آرایش پایدار هستند زیرا تمام اوربیتالهای لایه ظرفیت آنها پرشده است ( ns2  -  np6) اتمهای دیگر هم تمایل دارند که خود را به آرایش الکترونی گاز نجیب قبل یا بعد از خودشان برسانند. وقتی اتمی به آرایش هشتایی پایدار می رسد، از واکنش پذیری آن کاسته می شود و دیگر تمایلی به تشکیل پیوندهای دیگر از خود نشان نمی دهد.

مشاهده ها نشان می دهد که فلزها با از دست دادن الکترونهای ظرفیت خود به آرامش هشتایی می رسند و تبدیل به کاتیون (یون مثبت) می شوند. در حالی که نافلزها  با گرفتن  الکترون به این آرایش پایدار می رسند و تبدیل به آنیون (یون منفی) می شوند.

یونهای تک اتمی

به هر یونی که از یک اتم آن هم بر اثر گرفتن یا از دست دادن یک یا چند الکترون تشکیل می شود یون تک اتمی می گویند.

فلزهای گروه اول با از دست دادن یک الکترون تبدیل به کاتیون با بار +۱ میشوند مثل Na+

فلزهای گروه دوم ، با از دست دادن دو الکترون تبدیل به کاتیون ۲+ می شوند مثل  ^۲+ Mg

نافلزهای گروه ۶۱ با گرفتن دو الکترون به آنیونی با بار ۲- تبدیل می شوند مثل ^۲- O               

نافلزهای گروه ۷۱ با گرفتن دو الکترون به آنیونی با بار ۱- تبدیل میشوند مثل Cl^-

بعضی فلزهای واسطه بدون داشتن آرایش الکترونی گاز نجیب به پایداری می رسند. برخی از این عنصرها می توانند یونهایی با بار متفاوت داشته باشند مثل

^+۲   Fe و   ^۲+    Fe یا ^۳+ Mn   و^۳+ Mn

این یونها را به ترتیب یون  را به ترتیب آهن (II  ) و یون آهن (III) یا یون منگنز (II) و یون منگنز (III) می نامند.

ترکیبهای یونی

یک مثال متداول برای این ترکیبها نمک خوراکی (سدیم کلرید) است. نمکها از ذره های بارداری تشکیل شده اند که در نتیجه ی دادو ستد الکترون بوجود آمده اند. به نیروی جاذبه ای که بین این ذره های باردار، بار ناهمنام وجود دارد پیوند یونی می گویند. در تمام نمکها این نوع پیوند وجود دارد. این نیروی جاذبه محدود به یک کاتیون و یک آنیون نیست بلکه در تمام جهتها و میان همه ی یونهای ناهمنام مجاور و در فواصل مختلف وجود دارد . تعداد بسیار زیادی از یونهای ناهمنام به سمت یکدیگر کشیده می شوند و آرایش منظمی را بوجود می آورند.

آرایش یونها در نمکها به صورت یک الگوی تکراری است و این الگو در سراسر بلور تکرار می شود. به ساختاری که بر اثر چیده شدن ذره های سازنده ی یک جسم در سه بعد بوجود می آید، شبکه بلور آن جسم می گویند.

هر ترکیب شیمیایی که یونهای با بار مخالف ذره های سازنده آن باشند یک ترکیب یونی یا نمک است.

ترکیبهای یونی در حالتی که یون ها بتوانند آزادانه حرکت کنند رسانای خوبی برای جریان برق هستند (نمک محلول در آب)

مقدار انرژی آزاد شده به هنگام تشکیل یک مول جامد یونی از یونهای گازی سازنده آن را انرژی شبکه می گویند. این انرژی می تواند معیار خوبی برای اندازه گیری قدرت پیوند در ترکیبهای یونی باشد. به عنوان مثال انرژی شبکه سدیم کلرید

Kj.mol ^-۱ ۷۸۷/۵ است .

ترکیبهای یونی نقطه ذوب و نقطه جوش بالایی دارند چون نیروی جاذبه بین یونهای آن خیلی قوی است.

بلور نمکها به نسبت سخت و شکننده است. یونها در شبکه ی بلور به صورت منظم قرار گرفته اند. ترکیب یونی سخت است ، زیرا برای شکستن همه ی پیوندهای میان یونها انرژی بسیار زیادی لازم است.

در هر حال چنانچه بر اثر ضربه ی چکش یکی از لایه ها اندکی جابجا شود، آنگاه بارهای ناهمنام کنار هم قرار می گیرند و به دلیل اثر دافعه میان یونهای هم نام شبکه بلور به هم می ریزد و می شکند.

ترکیبهای یونی دو تایی

به ترکیبهای یونی متشکل از دو عنصر ترکیبهای دو تایی می گویند مثل نمک خوراکی که از دو عنصر سدیم و کلر تشکیل شده است. برا ی نمایش ترکیبهای یونی دو تایی ابتدا نماد شیمیایی کاتیون و سپس نماد شیمیایی آنیون را می نویسیم. برای نام گذاری هم نخست نام کاتیون و سپس نام آنیون را می نویسیم. به عنوان مثال :

فرمول نویسی یک ترکیب یونی دو تایی را می توان در سه مرحله ملاحظه کرد . برای نمونه به نوشتن فرمول شیمیایی آلومینیوم اکسید توجه کنید:

۱) در این اکسید نماد کاتیون ^+۳Al   و نماد آنیون  ^۲+  o  است .

۲) نخست نماد کاتیون و سپس نماد آنیون را می نویسیم  ^۲-Al^+۳  o    

۳) کوچکترین مضرب مشترک بارهای این دو یون برابر  ۶(= ۳×۲)است . برای داشتن ۶ بار مثبت باید ۲ یون ^+۳Al و برای ۶ بار منفی باید ۳ یون ^۲-  o   داشته باشیم. از این رو نسبت o ^-۲      Al^+۳ برابر ۲ به ۳ و فرمول شیمیایی این ترکیب به صورت Al_۲ o_۳است.

یونهای چند اتمی

ترکیبهای یونی مثل سدیم سولفات پتاسیم و آمونیوم نیترات وجود دارند که یونهای سازنده ی آنها از دو یا چند اتم یکسان یا متفاوت تشکیل شده است. به این یونها چند اتمی می گویند. برای مثال در آمونیوم نتیرات ، کاتیون  ^+۴  NH    و آنیون ^۳- NO است. بار کاتیون  ۱+ و بار آنیون ۱- است . بنابر این فرمول شیمیایی این نمک به صورت_۳  NO_۴NH است و نسبت کاتیون به آنیون ۱ به ۱ است.

فرمول یونی یک ترکیب یونی چندتایی را می توان در دو مرحله خلاصه کرد . به نوشتن فرمول شیمیایی آمونیوم کربنات توجه کنید.

۱- نماد شیمیایی یون آمونیوم ⁺_۴ NH و کربنات (Co^۲- _۳  ) است. ابتدا کاتیون و سپس آنیون را می نویسیم :   _۳   NH_۴Co  است.

برخی نمکهای آب تبلور دارند

یونهای موجود در برخی از نمکها می توانند با ملکول های آب پیوند تشکیل دهند. این ترکیبها را نمکهای آبپوشیده می گویند مانند مس (||) سولفات ۵ آبه، 5H2O،  CUSO4  مشاهده می کنید که تعداد مولکوهای آب تبلور را پس از نوشتن فرمول شیمیایی مشخص می کنند.

عناصر واسطه

دانیال علیزاده

مدرسه شهید رجایی1

این عنصرها بسته به اینکه الکترون متمایز کننده اتم آنها در تراز n-۱)d) و یا در تراز n-۲)f) لایه ظرفیت وارد شود، به دو دسته تقسیم می‌شوند.

فلزات واسطه دستهd

الکترونهای متمایز کننده اتم این عنصرها در تراز n-۱)d) لایه ظرفیت اتم آنها وارد می‌شود و عموما (غیر از روی و کادمیم)، در حالت اکسایش صفر و یا دست کم در یکی از حالتهای اکسایش بالاتر از صفر، یک یا چند اوربیتال تک الکترونی در تراز لایه ظرفیت اتم خود دارند. عنصرهای واسطه دوره چهارم (ردیف ۳d)، دوره پنجم (ردیف ۴d)، دوره ششم (ردیف ۵d) و دوره هفتم (ردیف ۶d)، جزو این دسته از فلزات هستند.

فلزات واسطه دسته F

این عناصر که الکترونهای متمایز کننده اتم آنها، در ترازهای n-۲)F) لایه ظرفیت که ترازهای نسبتا درونی‌اند قرار می‌گیرند، به عناصر واسطه داخلی معروفند و جزو عنصرهای گروه III B در جدول تناوبی می‌باشند و دو ردیف متمایز از عنصرهای واسطه را شامل می‌شوند که عبارتند از اکتنیدها و لانتانیدها.

خواص فیزیکی عناصر واسطه

به غیر از عناصر واسطه گروه II B (یعنی روی، کادمیم، جیوه) و فلزهای واسطه دیگر)، دماهای ذوب و جوش، گرمای نهان تبخیر، چگالی، سختی، انرژی بستگی نسبتا بالایی دارند (در بین آنها تنها جیوه در دمای معمولی مایع است). شدت این خواص در عنصرهای واسطه میانی هر ردیف بیشتر می‌شود. دلیل این رویداد، وجود اوربیتالهای تک الکترونی نسبتا زیاد در تراز d و امکان همپوشانی مناسب این اوربیتالها، تشکیل پیوند کووالانسی در شبکه بلور و افزایش انرژی بستگی بلور فلزی است. اما در آخرین عنصر واسطه هر ردیف، انرژی بستگی به پایینترین حد خود نزول می‌کند.

خواص مکانیکی عناصر واسطه

از چپ به راست, محلولهای ابی(ابدار): Co(NO₃)₂ (قرمز); K₂Cr₂O₇ (نارنجی); K₂CrO₄ (زرد); NiCl₂ (فیروزه ای); CuSO₄ (ارغوانی).

فلزهای واسطه عموما انعطاف پذیرند، قابلیت تغییر شکل دارند، خاصیت چکش خواری، صیقل پذیری، تورّق و مفتول شدن آنها خیلی زیاد است. در مقابل ضربه، فشار و کشش، مقاومت دارند (غیر از جیوه که مایع، روی و کروم که شکننده‌اند).

البته فلزهای گروه IB (مس، نقره و طلا) بسیار نرم‌اند. این فلزها با یکدیگر و نیز با برخی نافلزات، آلیازهای بسیار مهمی تشکیل می‌دهند که خواص و کاربردهای ویژه‌ای در پژوهش، علم و صنعت دارند. از آلیاژ این فلزات در ساخت موتور جت هواپیما، استفاده می‌شود.

خواص مغناطیسی

این فلزها عموما (غیر از روی و کادمیم) در حالت آزاد و خنثی و یا دست کم در یکی از حالتهای اکسایش خود در ترکیبها، دارای اوربیتالهای تک الکترونی‌اند. از این‌رو، غالبا در حالت گازی یا در بسیاری از ترکیبات کوئوردیناسیون خود، بویژه با لیگاندهای ضعیف دارای خاصیت پارامغناطیسی‌اند. بدیهی است برخی از آنها که فاقد الکترون جفت‌نشدهاند، حتی در حالت آزاد (گازی) دارای خاصیت دیامغناطیسی‌اند (مانند روی و کادمیم) و یا ممکن است برخی از آنها با داشتن الکترونهای جفت‌نشده در بلور، آنتی فرومغناطیس باشند و یا در ترکیبات کمپلکس یا لیگاندهای قوی و یا مغناطیس باشند (کروم).

الکترونگاتیوی

به علت کوچک بودن اندازه اتم و زیاد بودن بار موثر هسته، عنصرهای واسطه نسبت به عنصرهای اصلی، الکترونگاتیوی و انرژی یونش عنصرهای واسطه نسبت به عنصرهای اصلی همدوره خود بیشتر است.

رسانایی برق و گرما

فلزات واسطه، عموما جریان برق را به خوبی هدایت می‌کنند، قدرت رسانایی عنصرهای گروه IB از فلزهای دیگر بیشتر است، (دلیل آن پر بودن اوربیتالهای تراز d و وجود اوربیتال تک الکترونی S لایه ظرفیت است). رسانایی گرمایی این فلزات به موازات رسانایی الکتریکی آنها افزایش می‌یابد. رسانایی الکتریکی وانادیوم از فلزهای دیگر کمتر است.

فلزات واسطه خارجی

این دسته از فلزات را می‌توان در خود جدول تناوبی مشاهده نمود، در عناصر واسطه خارجی زیر لایهٔ d در حال پرشدن می‌باشد، این عناصر نسبت به فلزات گروه اول و دوم سختی، چگالی و دمای ذوب و جوش بالاتری دارند، همه فلزات (اعم از قلیایی، قلیایی خاکی و واسطه و فلزات اصی دسته p) جامد می‌باشند به جز جیوه که در دمای اتاق به حالت مایع می‌باشد و یک استثناء به شمار می‌آید. در آرایش الکترونی این عناصر بی نظمی‌های متعددی دیده می‌شود، برای مثال دو نمونه از این بی نظمی‌ها در دو عنصر Cr و Cu دیده می‌شوند، گروه یازدهم یا IB با نام فلزات سکه ساز نیز شناخته می‌شوند که شامل سه عنصر مس، نقره و طلا می‌باشد، البته در بین فلزات واسطه خارجی نامگذاری‌های دیگری نیز وجود دارد که به صورت دسته‌ای صورت گرفته‌اند و نظمی بین این دسته بندی‌ها دیده نمی‌شود، برای مثال دو نمونه از این دسته بندی‌ها عبارتند از:

- فلزات پلاتینی: که شامل شش عنصر پالادیم، پلاتین، رودیم، ایریدیم، روتنیم و اوسمیم می‌باشد.

- تریادها یا فلزات فرومانتیک یا دستهٔ سه تایی‌ها: که شامل آهن، کبالت و نیکل سه عنصر که در نامگذاری آیوپاک در یک گروه قرار گرفته‌اند و در تناوب چهارم جدول تناوبی و گروه‌های هشتم و نهم و دهم قراردارند.