نظریه اتمی
نظریهٔ اتم، سنگ بنای شیمی جدید است. درک ساختار اتمی و برهمکنش اتمها، محور درک شیمی است. بیان نخستین نظریهی اتمی را معمولاً به یونانیان باستان نسبت میدهند، اما ریشهٔ این مفهوم حتی ممکن است در تمدنهای کهن تر باشد. بر اساس نظریهی اتمی لیوکیپوس و دموکریتوس، تقسیم مستمر ماده، درنهایت، اتمها را به دست میدهد که قابلیت تجزیه شدن آنها ممکن نبود.
برای مشاهده ی ادامه ی متن بر روی ادامه ی مطلب کلیک کنید
نظریههای اولیه
تاریخچهٔ تئوری اتمی به یونانیهای قرن ششم و به ویژه مکتب اتمگرایی دموکریت برمی گردد. در حقیقت میتوان از این بخش با عنوان نظیریههای اتمی اولیه یاد کرد. در اوایل قرن ۱۹ جان دالتون توانست خرد شدن متناسب یک ماده را به خوبی توضیح بدهد. دالتون تئوری خود را در ۳ بند جامع به شرح زیر بیان کرد:
1.عناصر از ذرات بسیار ریزی به نام اتم تشکیل شدهاند. تمام اتمهای یک عنصر یکسانند و اتمهای عناصر مختلف، متفاوت.
2.تفکیک و اتحاد اتمها، طی واکنشهای شیمیایی رخ میدهد. در این واکنشها، هیچ اتمی به وجود نمیآید یا از بین نمیرود و هیچ یک از اتمهای یک عنصر به اتمی از عنصر دیگر تبدیل نمیشوند.
3.یک ترکیب شیمیایی، نتیجهٔ ترکیب اتمهای دو با چند عنصر است. نوع اتمهای موجود در یک ترکیب و نسبت آنها همیشه ثابت است.
نظریهٔ دالتون، در مفهوم کلی خود، هنوز هم معتبر است، اما نخستین اصل او باید اصلاح شود. دالتون بر این باور بود که تمام اتمهای یک عنصر دارای جرم اتمی یکسانی هستند. امروزه میدانیم که بسیاری از عناصر دارای ایزوتوپهایی با جرمهای اتمی متفاوت هستند. ولی میتوان گفت که تمام اتمهای یک عنصر به لحاظ شیمیایی یکسانند و اتمهای یک عنصر با اتمهای عناصر دیگر تفاوت دارند. به علاوه، برای اتمهای هر عنصر میتوان جرم اتمی میانگین به کار برد.
طراحیهای مختلف دالتون از اتم
دالتون جنبههای کمی نظریهٔ خود را از دو قانون مربوط به تغییر شیمیایی استخراج کرد:
قانون بقای جرم که میگوید طی یک واکنش شیمیایی تغییر قابل سنجشی در جرم صورت نمیگیرد.
قانون نسبتهای معین که میگوید یک ترکیب خالص همیشه شامل عناصر یکسانبا نسبت جرمی یکسان است.
بر اساس این نظریه، دالتون توانست قانون سوم ترکیب شیمیایی یعنی قانون نسبتهای چندگانه را بیان کند. بر مبنای این قانون، هنگامی که دو عنصر A و B بیش از یک جسم تشکیل دهند، نسبت مقادیری از A که در این اجسام با مقدار ثابتی B ترکیب شدهاست، اعداد صحیح و کوچکی خواهد بود.
محق : محمد رسول اسدی کلاس دوم ریاضی دبیرستان شهید رجایی